Zszokowani Polacy dostają kart mobilizacyjne do wojska. Kto podlega mobilizacji? Co będzie robił?

Polacy znajdują w skrzynkach pocztowych listy polecone z Wojskowych Centrów Rekrutacji – informuje Forsal. Wewnątrz koperty znajdują się karty mobilizacyjne – oficjalne dokumenty przydzielające konkretne stanowiska na wypadek mobilizacji lub wojny. Otrzymanie takiej karty nakłada na obywatela prawny obowiązek stawienia się w wyznaczonym miejscu i czasie. Wyjaśniamy, kto może spodziewać się karty mobilizacyjnej, jakie są rodzaje tych dokumentów i jakie konsekwencje grożą za ich zignorowanie.

Fot. Shutterstock

Trzy rodzaje kart o różnym przeznaczeniu

Karta mobilizacyjna to dokument, którego podstawę prawną stanowi ustawa o obronie Ojczyzny z 11 marca 2022 roku oraz rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 22 maja 2024 roku. Dokument potwierdza wyznaczenie na określone stanowisko służbowe lub funkcję w strukturach wojskowych bądź administracyjnych państwa w czasie zagrożenia.

System przewiduje trzy typy kart, różniących się kolorystycznym oznaczeniem. Karta z czerwonym paskiem trafia do żołnierzy rezerwy, którzy muszą stawić się do czynnej służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji lub wybuchu wojny. Karta z zielonym paskiem dotyczy również rezerwistów, ale powołanych na podstawie karty powołania lub obwieszczenia. Karta z niebieskim paskiem przeznaczona jest dla pracowników resortu obrony narodowej oraz innych osób niebędących pracownikami tego resortu, wyznaczonych do zadań wspierających obronność.

Kogo wojsko wzywa w pierwszej kolejności

Zgodnie z art. 531 ustawy o obronie Ojczyzny, karty mobilizacyjne otrzymują żołnierze pasywnej rezerwy przeznaczeni do powołania w pierwszej kolejności. Chodzi o osoby, które posiadają odpowiednie kwalifikacje wojskowe lub specjalistyczne umiejętności niezbędne dla funkcjonowania państwa w sytuacji kryzysowej.

W praktyce wezwania mogą trafić do rezerwistów z konkretnymi kwalifikacjami wojskowymi, specjalistów z dziedzin takich jak medycyna, logistyka, informatyka, łączność, cyberbezpieczeństwo, funkcjonariuszy służb mundurowych posiadających doświadczenie w strukturach państwowych oraz cywilów wyznaczonych do wykonywania zadań wspierających obronność – na przykład w administracji publicznej, sektorze energetycznym czy transporcie.

Jak informuje Centralne Wojskowe Centrum Rekrutacji, mobilizacja może obejmować poszczególne województwa, powiaty, a choćby konkretne jednostki wojskowe. Sama kategoria zdolności A nie gwarantuje natychmiastowego wezwania. Wszystko zależy od decyzji politycznych oraz tego, czy mobilizacja będzie miała charakter powszechny, czy częściowy. Może się więc zdarzyć, iż w jednym województwie mieszkańcy otrzymają karty mobilizacyjne, podczas gdy w sąsiednim regionie takie działania nie zostaną podjęte.

Wojsko w tej chwili szkoli osoby z odpowiednimi kompetencjami – operatorów dronów, weterynarzy, lekarzy, kierowców ciężarówek, psychologów czy diagnostów laboratoryjnych. W 2025 roku do kwalifikacji wojskowej wezwani zostali mężczyźni urodzeni w latach 2001-2005, którzy nie posiadają określonej kategorii umiejętności czynnej służby wojskowej, oraz kobiety urodzone w latach 1998-2006 posiadające kwalifikacje przydatne do służby wojskowej.

Co to oznacza dla czytelnika

Jeśli otrzymałeś kartę mobilizacyjną, musisz wiedzieć, iż dokument ten nakłada na ciebie prawny obowiązek. W przypadku ogłoszenia mobilizacji lub wybuchu wojny jesteś zobowiązany stawić się w miejscu i terminie wskazanym w karcie. Czas na zgłoszenie się może być bardzo krótki – w przypadku mobilizacji powszechnej lub wojny masz 6 godzin od momentu otrzymania informacji o ogłoszeniu. jeżeli w karcie widnieje termin „natychmiast”, oznacza to konieczność natychmiastowego stawiennictwa.

Co musisz zabrać ze sobą? Stawiając się do jednostki wojskowej, zabierz kartę mobilizacyjną, książeczkę wojskową (w przypadku jej braku – dowód osobisty lub paszport), niezbędne rzeczy osobiste (przybory toaletowe, zapasową bieliznę, przybory do pisania) oraz dzienną rację żywności. Koszty przejazdu z miejsca stałego lub czasowego pobytu (trwającego powyżej 3 miesięcy) do miejsca pełnienia służby zostaną zwrócone przez organ wzywający na podstawie udokumentowanego oświadczenia.

Jakie konsekwencje grożą za niestawienie się? Zgodnie z art. 687 ustawy o obronie Ojczyzny, osoba, która w czasie mobilizacji lub wojny nie zgłosi się do służby w określonym terminie i miejscu, podlega karze więzienia na czas nie krótszy niż trzy lata. Nieodebranie przesyłki z kartą mobilizacyjną nie zwalnia z obowiązku – po określonym czasie dokument uznaje się za doręczony. Osoby, które w czasie mobilizacji zdecydują się na ucieczkę za granicę, muszą liczyć się z tym, iż po powrocie do Polski grozi im kara więzienia.

Czy możesz sprawdzić, czy masz przydzieloną kartę? w tej chwili nie ma możliwości samodzielnego sprawdzenia przez internet, na przykład za pośrednictwem ePUAP czy aplikacji mObywatel. Najpewniejszym sposobem jest kontakt z adekwatnym Wojskowym Centrum Rekrutacji – osobiście, telefonicznie lub przez e-mail. WCR prowadzi ewidencję osób objętych obowiązkiem wojskowym i może potwierdzić przydział mobilizacyjny oraz wydanie karty.

Czy możesz się uchylić od przydziału? Rozporządzenie MON z 22 maja 2024 roku określa sytuacje, w których przydział mobilizacyjny może zostać cofnięty. Należą do nich: osiągnięcie górnej granicy wieku określonej w ustawie, śmierć żołnierza rezerwy, utrata obywatelstwa polskiego, uznanie za trwale niezdolnego do czynnej służby wojskowej, wyłączenie z obowiązku pełnienia służby, powołanie do czynnej służby wojskowej (z wyjątkiem ćwiczeń), stwierdzenie nieprzydatności do zajmowania określonego stanowiska, wyjazd na stałe za granicę, zmiana miejsca zamieszkania poza obszar adekwatności WCR (z wyjątkami), możliwość uzupełnienia jednostki żołnierzami o wyższych kwalifikacjach, prawomocne skazanie na karę więzienia bez warunkowego zawieszenia, posiadanie przez małżonka przydziału mobilizacyjnego, o ile małżonkowie wspólnie sprawują opiekę nad dzieckiem do 18 roku życia lub osobą całkowicie niezdolną do pracy.

O czym musisz natychmiast informować WCR? jeżeli posiadasz kartę mobilizacyjną, jesteś zobowiązany niezwłocznie zawiadomić szefa WCR o: zmianie imienia, nazwiska, wykształcenia oraz zawodu, zmianie miejsca stałego zamieszkania lub czasowego pobytu trwającego ponad 3 miesiące oraz adresu do korespondencji, wyjeździe za granicę na okres dłuższy niż 6 miesięcy oraz powrocie z tego wyjazdu. jeżeli po ogłoszeniu mobilizacji zmienisz miejsce pobytu, co powoduje zmianę adekwatności miejscowej szefa WCR, musisz natychmiast zgłosić się osobiście do wojskowego centrum rekrutacji adekwatnego terytorialnie.

Co w przypadku utraty karty? O utracie karty mobilizacyjnej należy niezwłocznie zawiadomić szefa WCR, który wystawił dokument. Utrata karty nie zwalnia od obowiązku stawienia się do czynnej służby wojskowej w określonym terminie i miejscu. jeżeli po ogłoszeniu mobilizacji lub w czasie wojny utracisz kartę, w której termin stawiennictwa określono jako „natychmiast”, fakt ten zgłaszasz dowódcy jednostki wojskowej po stawieniu się do służby.

Kto jest z urzędu wyłączony z mobilizacji? Lista osób zwolnionych z obowiązku służby wojskowej w czasie mobilizacji jest obszerna i wynika z ustawy o obronie Ojczyzny. Należą do niej posłowie, senatorowie, radni oraz osoby piastujące najważniejsze funkcje państwowe. Wyłączenia obejmują również pracowników kluczowych instytucji państwowych, służb ratunkowych, zakładów opieki zdrowotnej oraz firm odpowiadających za utrzymanie systemów łączności potrzebnych do kierowania obronnością państwa, a także sektor zbrojeniowy i przedsiębiorstwa współpracujące z armią, które muszą zachować ciągłość produkcji i dostaw.

Karty mobilizacyjne to standardowa procedura

Wydawanie kart mobilizacyjnych stanowi element przygotowań obronnych państwa i opiera się na obowiązujących przepisach prawnych. Osoby otrzymujące takie dokumenty mają obowiązek zapoznania się z ich treścią oraz przestrzegania zawartych w nich wytycznych. Uchylanie się od obowiązków wynikających z karty mobilizacyjnej w przypadku ogłoszenia mobilizacji lub wojny jest traktowane jako poważne przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności.