ZUS: Z roku na rok mniej umów o dzieło

Najwięcej umów o dzieło zawieranych jest na Mazowszu – prawie 27 proc. wszystkich umów podpisanych zostało z mieszkańcami tego regionu. Drugie miejsce w statystykach ZUS zajmuje województwo śląskie z 10,9 proc.

W skali kraju Dolny Śląsk zajmuje piąte miejsce. Mieszkańcy naszego regionu podpisali zaledwie 7,4 proc. z wszystkich zarejestrowanych umów o dzieło – opowiada Iwona Kowalska-Matis regionalna rzeczniczka prasowa ZUS na Dolnym Śląsku.

Według rzeczniczki, najmniej umów o dzieło podpisują mieszkańcy opolskiego 1,6 proc., lubuskiego 1,7 proc. i świętokrzyskiego 1,9 proc. Z umów o dzieło korzystają pracodawcy zatrudniający cudzoziemców.

Umowy o dzieło na Dolnym Śląsku (w skali kraju)

• 2025 – 7,4 proc.
• 2024 – 8,5 proc.
• 2023 - 8,1 proc.
• 2021 – 7,4 proc.

Skala i dynamika: 620 tys. umów o dzieło

Od 1 stycznia do 30 czerwca 2025 r. do ZUS wpłynęło 519,1 tys. formularzy RUD, na których zgłoszono ponad 620,1 tys. umów o dzieło. Za tymi liczbami stoi 47 tys. podmiotów, które zgłosiły umowy zawarte z 204 tys. wykonawców. Choć liczby te są nieco niższe niż w analogicznym okresie 2024 r. (spadek o 4,35 proc. w formularzach i 10,08 proc. w umowach), raport wciąż potwierdza, iż umowy o dzieło pozostają istotnym narzędziem uelastyczniającym rynek pracy.

Najbardziej aktywnym miesiącem okazał się maj – przedsiębiorcy zgłosili wtedy 94,5 tys. formularzy RUD, obejmujących 108,2 tys. umów. Z kolei w marcu odnotowaliśmy rekordową liczbę zgłoszonych umów – aż 110,2 tys.

Mazowsze w czołówce, Dolny Śląsk na piątym miejscu

Województwo mazowieckie pozostaje niekwestionowanym liderem w zawieraniu umów o dzieło. Na 10 tys. płatników składek zgłoszono tam 5084 formularze RUD i 6278 umów – to znacznie więcej niż w innych regionach. Dla porównania w województwie warmińsko-mazurskim odnotowano zaledwie 602 formularze i 655 umów na 10 tys. płatników.

Najwięcej wykonawców umów o dzieło również pochodzi z Mazowsza (28,38 proc. wszystkich zgłoszonych), a na 10 tys. ubezpieczonych przypada tam 345 wykonawców. Warmińsko-mazurskie, z wynikiem 48 wykonawców na 10 tys. ubezpieczonych, zamyka stawkę, co podkreśla regionalne zróżnicowanie w korzystaniu z tej formy współpracy.

Kim są wykonawcy umów?

Wśród 204 tys. wykonawców umów o dzieło przeważają mężczyźni (52,02 proc.), a najliczniejszą grupę wiekową stanowią osoby w wieku 30–39 lat (około 25 proc.). Co ciekawe, aż 28,28 proc. umów zawarto na jeden dzień, a kolejne 7,19 proc. na 2 dni, co daje medianę długości umowy na poziomie zaledwie 6 dni. Jednak średnia długość trwania umowy wynosi aż 38,3 dnia, co wskazuje na różnorodność projektów – od błyskawicznych zleceń po bardziej złożone zadania.

Najwięcej umów o dzieło realizowano w następujących sektorach:

• informacja i komunikacja (22,36 proc., 53,65 tys. wykonawców),
• działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (18,01 proc, 43,19 tys. osób),
• kultura, rozrywka i rekreacja (14,34 proc., 34,38 tys. osób).

Cudzoziemcy na umowach o działo: Ukraina i Białoruś na czele

Wśród wykonawców umów o dzieło znalazło się ok. 12 tys. cudzoziemców, co stanowi 5,88 proc. wszystkich zgłoszonych osób. Największą grupę tworzą obywatele Ukrainy (43,12 proc.) i Białorusi (30,47 proc.), choć udział Ukraińców w łącznej liczbie cudzoziemców wykonujących umowę o działo spadł o ponad 10 proc. w porównaniu do 2024 r. Obywatele Ukrainy dominują w sektorach takich jak budownictwo (55,82 proc. cudzoziemców) czy usługi (29,92 proc.). W maju zgłoszono najwięcej cudzoziemców – 4020 osób, z czego 40,3% stanowili Ukraińcy.

Mniej zgłoszeń: nowe trendy na horyzoncie?

W porównaniu do pierwszego półrocza 2024 r. ZUS zanotował spadek liczby formularzy RUD o 23,6 tys. (4,35 proc.) oraz umów o 69,5 tys. (10,08 proc.). W odniesieniu do 2023 r. spadek pozostało wyraźniejszy – odpowiednio 14,34 proc. dla formularzy i 26,71 proc. dla umów. Liczba unikalnych podmiotów zgłaszających umowy zmalała o 3,98 proc., a wykonawców o 3,42 proc. jeżeli jednak porównamy wyniki do 2021 r., to okaże się, iż formularzy jest więcej aż o 61,2 tys.

Spadek liczby zgłoszeń może wynikać z większej świadomości przedsiębiorców w kwalifikowaniu umów lub rosnącej popularności innych form zatrudnienia, takich jak samozatrudnienie czy umowy zlecenia. To sygnał, iż rynek pracy ewoluuje. Nie bez znaczenia może być fakt, iż wybranie umowy o pracę czy choćby założenia własnej firmy całkowicie zmienia naszą sytuację w kontekście ubezpieczeń społecznych.

Daje to osobie ubezpieczonej prawo do świadczeń, które są niedostępne dla wykonawców umów o dzieło
– mówi Iwona Kowalska-Matis.

Rzeczniczka podkreśla, iż struktura zgłaszających i wykonawców pozostaje stabilna: dominują małe firmy (57,57 proc. płatników składek zatrudnia do 9 ubezpieczonych), a Mazowsze utrzymuje pozycję lidera.

Raport „Rejestr umów o dzieło. Analiza danych z formularzy RUD przekazanych od 1 stycznia do 30 czerwca 2025 r.” jest dostępny na stronie internetowej ZUS..