W marcowym wydaniu czasopisma Qiushi (2025) opublikowano treść przemówienia wygłoszonego przez Xi Jinpinga podczas Narodowej Konferencji Naukowo-Technologicznej (24 czerwca 2024 r.), w którym przedstawiono najważniejsze założenia budowy potęgi naukowo-technologicznej Chin do 2035 roku. Artykuł podkreśla pięć fundamentalnych elementów niezbędnych do osiągnięcia tego celu oraz pięć kierunków działań, które mają zapewnić Chinom globalną przewagę w innowacjach.
Pięć filarów naukowo-technologicznej potęgi Chin
1. Silne podstawy badań i zdolności innowacyjne
Aby stać się liderem w dziedzinie nauki, Chiny muszą rozwijać badania podstawowe oraz generować przełomowe odkrycia. Jak podkreślono w Qiushi:
„Pierwszym elementem jest posiadanie silnych zdolności w zakresie badań podstawowych i oryginalnych innowacji, aby stale generować przełomowe osiągnięcia naukowo-technologiczne”.
Oznacza to inwestycje w dziedziny takie jak sztuczna inteligencja, kwantowe obliczenia i biotechnologie, gdzie Chiny już dziś konkurują z USA i UE.
2. Zdolność do przełamywania kluczowych technologii
Drugim filarem jest uniezależnienie się od zagranicznych technologii, szczególnie w strategicznych sektorach, takich jak:
- półprzewodniki,
- zaawansowana robotyka,
- energetyka jądrowa i odnawialna.
„Musimy skutecznie wspierać wysokiej jakości rozwój i bezpieczeństwo narodowe poprzez opanowanie kluczowych technologii” – czytamy w dokumencie.
3. Globalna wpływowość i przywództwo
Chiny aspirują do roli światowego centrum naukowego, konkurując z Doliną Krzemową i europejskimi hubami badawczymi. W tym celu planują:
- zwiększenie udziału w międzynarodowych projektach badawczych,
- rozwój własnych megaprojektów naukowych (np. eksploracja kosmosu, sztuczna inteligencja),
- wzmocnienie współpracy w ramach Inicjatywy Pasa i Szlaku (BRI).
4. Przyciąganie i kształcenie elitarnych talentów
Aby zrealizować ambitne plany, Chiny muszą zatrzymać ucieczkę mózgów i przyciągnąć najlepszych naukowców. W tym celu:
- zwiększają finansowanie stypendiów i grantów,
- rozwijają programy wymiany z zagranicznymi ośrodkami,
- inwestują w kadry strategiczne (np. w obszarze obronności).
„Kluczowe jest ciągłe wzmacnianie międzynarodowej elity naukowej i narodowych sił badawczych” – podkreślono w artykule.
5. Efektywny system zarządzania nauką
Ostatnim elementem jest stworzenie najlepszego ekosystemu innowacji na świecie poprzez:
- reformę finansowania badań,
- większą autonomię dla uczelni i instytutów,
- lepszą koordynację między rządem a sektorem prywatnym.
Pięć strategicznych działań
1. Wzmocnienie roli partii w zarządzaniu nauką
„Należy poprawić system scentralizowanego przywództwa Komunistycznej Partii Chin nad nauką, aby lepiej koordynować zasoby i siły badawcze”.
Oznacza to większą kontrolę państwa nad kluczowymi projektami, przy jednoczesnym wykorzystaniu mechanizmów rynkowych do alokacji środków.
2. Integracja nauki z przemysłem
Chiny stawiają na rozwój nowej jakości sił wytwórczych (新质生产力), co wymaga ścisłej współpracy między:
- ośrodkami badawczymi,
- przedsiębiorstwami high-tech (np. Huawei, BYD),
- instytucjami państwowymi.
„Kluczem jest wzmocnienie wiodącej roli firm w innowacjach” – podkreślono.
3. Reforma systemu naukowego
W dokumencie wskazano na problemy, takie jak:
- rozproszenie zasobów,
- niska efektywność zarządzania projektami.
Rozwiązaniem ma być:
- większa autonomia dla naukowców,
- optymalizacja finansowania,
- lepsza organizacja międzynarodowych projektów.
4. Inwestycje w edukację i kadry
Chiny rozwijają zintegrowany system edukacja-nauka-przemysł, aby:
- zwiększyć liczbę absolwentów STEM,
- promować współpracę akademicko-biznesową,
- budować „miasta nauki” (np. Shenzhen, Hangzhou).
5. Globalna kooperacja naukowa
Mimo napięć geopolitycznych Chiny deklarują otwartość:
„Tylko kooperacja międzynarodowa jest adekwatną drogą. Im trudniejsze środowisko, tym bardziej powinniśmy otwierać drzwi”.
Wśród inicjatyw wymieniono:
- projekty w ramach BRI,
- udział w wielkich programach badawczych (np. ITER, CERN),
- walkę z globalnymi wyzwaniami (klimat, energia).
Podsumowanie
Strategia Chin do 2035 roku zakłada pełną samowystarczalność technologiczną przy jednoczesnym budowaniu globalnego przywództwa. Choć Pekin podkreśla otwartość, jego plany są jasne: Chiny mają stać się najważniejszym centrum naukowym świata, konkurując z Zachodem nie tylko w gospodarce, ale także w kształtowaniu przyszłych technologii.
Czy im się to uda? Wiele zależy od tego, jak poradzą sobie z wyzwaniami:
- ograniczeniami w transferze technologii (np. sankcje USA),
- konkurencją ze strony USA i UE,
- utrzymaniem tempa innowacji w obliczu spowolnienia gospodarczego.
Jedno jest pewne – wyścig technologiczny XXI wieku właśnie wszedł w decydującą fazę.
Źródła:
- Qiushi Journal (2025), „The Goals of Building China’s Science and Technology Capability”
- Narodowa Konferencja Naukowo-Technologiczna (2024)
- Analiza strategii BRI i chińskich programów badawczych
Leszek B. Ślazyk
e-mail: [email protected]
© www.chiny24.com
