"Festung Breslau" czyli Twierdza Wrocław – najciekawsze bunkry i zabytki militarne we Wrocławiu [MAPY] [BONUS]

wroclawskiportal.pl 1 rok temu

U schyłku XIX wieku (1889 rok) naczelne dowództwo sił niemieckich nakazało ufortyfikować Wrocław. Festung Breslau – jak wtedy mówiono o tym ogromnym militarnym projekcie miała być strategicznym miejscem nie do zdobycia przez wroga.

Ze względu na położenie geograficzne otoczonego rzekami Wrocławia postanowiono z niego zrobić przykład militarnej strategii obronnej, i tak powstała Twierdza Wrocław.

Prace nad większością Twierdzy trwały 30 lat – w roku 1918 wybudowano prawie 75% wszystkich umocnień. Pozostałe obiekty militarne dobudowywano w dwudziestoleciu międzywojennym oraz podczas II Wojny Światowej. Po wojnie część zabudowań postanowiono zniszczyć – chociaż nie wszystkie.

Zabytkowe forty i bunkry tworzą wokół Wrocławia pierścień umocnień, do dziś można część z nich podziwiać nie tylko z zewnątrz, ale i zwiedzać w środku.

Rzućmy okiem na najciekawsze wrocławskie fortyfikacje.

Twierdza Wrocław – jakie zabytki militarne warto zobaczyć we Wrocławiu?

1. Bunkier przy placu Strzegomskim – Muzeum Współczesne

Zestawienie zaczynamy od najlepiej zachowanego i odrestaurowanego schronu przeciwlotniczego we Wrocławiu. Znajduje sie on na ulicy Legnickiej przy placu Strzegomskim. Jego projektantem był znany architekt – Richard Konwiarz, projektant m.in stadionu olimpijskiego.

Budynek nie jest wpisany na listę zabytków, ale widnieje w wykazie zabytków architektury i budownictwa Wrocławia.

Schron został wybudowany 1942 roku, powstał raczej w celach propagandowych aniżeli militarnych, jednak spełnił swoją funkcję w czasie Oblężenia Wrocławia.

W czasie ów oblężenia pełnił funkcję szpitala (Festunglazaret II), w którym ponad tysiącem pacjentów opiekowały się siostry zakonne ze Szpitala Zgromadzenia Sióstr Betanek przy ul. Traugutta.

Około 20 kwietnia siły radzieckie prowadziły już walki wokół schronu, który się stał sie punktem oporu. Rosyjscy żołnierze jednak dosłownie wykurzyli stamtąd siły hitlerowskie podkładając ok. 300 kg ładunków wybuchowych. Obiekt zniósł oblężenie znacznie lepiej niż okolica – sąsiednia zabudowa pl. Strzegomskiego została dosłownie zrównania z ziemią.

W latach 50 XX wieku za bunkrem obozowali Romowie ze swoim taborem, później służył jako miejsce handlu, w środku był pub a na dachu zainstalowano neon z logiem Coca – Coli. W 2009 roku odnowiono elewację budynku i umieszczono na nim mural przedstawiający dzieło Stanisława Dróżdża pt. „Klepsydra”.

Od 2001 roku schron jest tymczasową siedzibą wrocławskiego Muzeum Współczesnego.

Adres: pl. Strzegomski 2a, Wrocław

2. Schron kompanii piechoty nr. 20

Obiekt został wybudowany został w latach 1899–1900, konstrukcję ścian zewnętrznych (narażonych na ostrzał) i stropu wykonano z betonu grubości 2,2 metra.

Jedyną częścią murowaną jest fasada. Schron znajduje się na niewielkim wzniesieniu, co umożliwiło budowniczym całkowite zagłębienie go w otaczającym terenie.

Budowla posiada na lewym skrzydle bramy, na prawym zaś okna. Schron z trzech stron otoczony jest zniekształconym dziś wałem ziemnym.

Teren jest otwarty i można zobaczyć bunkier z bliska.

Dojazd:

3. Stanowiska obrony przeciwlotniczej w Lesie Rakowieckim

Są to jedyne zachowane pozostałości jednej z kilkunastu baterii przeciwlotniczych z okresu II Wojny Światowej, które były rozlokowane dookoła miasta.

Stanowiska składają się z betonowej podstawy pod armatę przeciw lotniczą 88 mm otoczonej murem (częściowo zniszczonym) i wałem ziemnym.

Uwagę przykuwają także rozrzucone fundamenty w kształcie pierścienia, są to podstawy pod zdobyte przez Niemców w 1940 roku działa 75 mm, których używano w obronie przeciwlotniczej.

W pobliżu znajdziemy również liczne fundamenty baraków. Ruiny znajdują się w lesie publicznym, można je zatem bez problemu zwiedzać.

Dojazd:

4. Schron kompanii piechoty nr. 1

Schron został wybudowany w latach 1891–1892. Częściowo zachowały się tutaj oryginalne (używane w okresie pokoju) nitowane drzwi i bramy wjazdowe.

Jednak pewne elementy jak np. okno po prawej stronie obiektu zostało wstawione już w czasach współczesnych.

Po II Wojnie Światowej schron pełnił funkcję m.in. składu win z pobliskiej (nieistniejącej już) wytwórni na ul. Wiwulskiego, czy magazynu warzyw.

Obecnie leży on na terenie prywatnym i jest wykorzystywany jako powierzchnia magazynowa, zatem nie można go zwiedzać.

Dojazd: Znajduje się tuż przy skrzyżowaniu – ul. Edwarda Dembowskiego i ul. Promień

5. Fort piechoty nr. 6

Fort wybudowany na bazie biernego schronu piechoty (z lat 1890–1891) z dobudowanym betonowym pancerzem. W skład kompleksu wchodzą – dwa schrony pogotowia, wartownia oraz długi ciąg betonowej pozycji strzeleckiej.

Schrony wyjątkowo nie są położone na obu skrzydłach fortu, ale po stronie zachodniej (lewej) od głównej budowli.

Fort nr 6 przy ul. Polanowickiej na początku miał służyć dla 250 żołnierzom, później zmniejszono tę liczbę do 170.

Na jedną izbę przypadało 24 wojaków, a warunku były ciężkie – racje żywnościowe były bardzo skromne, ogrzać mogli sie tylko niewielkim piecykiem.

Wentylacja pochodziła z wentylatora, którego hałas nie pozwalał zebrać myśli ani normalnie funkcjonować.

Co prawda w obiekcie było jakieś oświetleni – dokładnie punkty oświetleniowe – jednak nie dawały wiele drogocennego światła. Żołnierze wytrzymywali w nim nie więcej niż trzy doby z powodu spartańskich warunków, jednak choćby dowództwo nic z tym nie zrobiło.

Obecnie obiekt znajduje sie pod opieką Wrocławskiego Stowarzyszenia Fortyfikacyjnego, obiekt jest otwarty codziennie od 10:00 do 14:00, na miejscu można posłuchać historii fortu, poznać miłośników fortyfikacji wrocławskich czy obejrzeć historyczne rekonstrukcje.

Dojazd:

6. Fort piechoty nr. 9

Obiekt posiada bardziej nowoczesną tylną ścianę został tam dobudowany betonowy płaszcz. Sąsiadują z nim dwa bliźniacze schrony oraz wartownia.

Schrony pogotowia są wyjątkowo mniejsze od wcześniej spotykanych. Obiekt zbudowano w latach 1890–1891, rozbudowy dokonano w roku 1912.

To w tym schronie od maja 2022 roku funkcjonuje Muzeum Militarne Wrocławia otwarte na ten moment tylko w niedzielę od 12:00 do 13:30

Dojazd:

7. Schron piechoty nr 10

Schron wybudowano w latach 1895-96. Poza zamurowanymi wejściami pozostał on w niezmienionej formie. Można zauważyć też pozostałości drogi prowadzącej do schronu od ulicy Lotniczej.

Jest to pierwsza wrocławska fortyfikacja, w której zastosowano betonową konstrukcję ścian narożnych i stropu. Jest to chyba jedyny obiekt, gdzie zachowały się resztki stalowych kominków wentylacyjnych nad wejściami.

Schron znajduje sie w Parku Zachodnim, swobodnie można go zobaczyć, a choćby wejść do środka, choć ten został juz dawno zdewastowany.

Dojazd:

Wrocław stał sie w pewnym momencie swojej historii twierdzą, która miała być nie do zdobycia, część fortyfikacji spełniła swoje zadanie, część niestety nie.

Nie moglibyśmy tutaj nie wspomnieć o podziemnych fortyfikacjach Wrocławia – gdy w czasie II Wojny Światowej Wrocław przeżył pierwsze bombardowanie lotnicze, sam Führer Trzeciej Rzeszy kazał wybudować 5 schronów wolnostojących (m.in ten na placu Strzegomskim) oraz 4 bunkry podziemne.

Bunkry podziemne miały znajdować się pod – placem Solnym, Nowym Targiem, Dworcem Głównym i placem Solidarności.

Schron pod placem Solnym jest czasem dostępny dla turystów, wchodzi sie do niego przez…. miejskie toalety.

Ten pod Nowym Targiem był największym, jaki zbudowano, mieścił ok. 1000 osób dlatego tez mieścił się tam szpital polowy, niestety w tej chwili jest zalany wodą.

Schron pod Dworcem Głównym zbudowano dopiero 1944 roku, miał pomieścić 500 osób i służyć przede wszystkim pasażerom kolei i samym kolejarzom.

Natomiast schronu spod placu Solidarności nigdy nie odnaleziono – do tej pory nie wiemy, czy tak naprawdę istniał

Bonus – legenda o wrocławskim metrze

Mało kto wie o legendach jakoby pod obecnym Wrocławiem miał znajdować się drugi – podziemny. Z pewnością ma to związek z faktem, iż przez wiele dziesięcioleci pod miastem budowano mnóstwo schronów.

Byli jednak tacy wrocławianie, który zarzekali się na własne życie, iż przechodzili podziemnymi tunelami kolejowymi pod Dworcem Głównym – stąd określenie „metro”.

Wiemy też wszyscy, iż w każdej legendzie może być ziarnko prawdy. Skąd zatem informacje o podziemnej kolei?

Pod dworcem jak wiemy istniał schron z czasów II Wojny Światowej, niestety przez pewne problemy techniczne nazbierała się tam woda deszczowa. Na początku lat 60, XX wieku postanowiono ją wypompować – jednak strażacy nie dali sobie z tym rady, mimo używania, co raz to nowszych i silniejszych urządzę do odsysania wody.

W końcu postanowiono do schronu wysłać nurków, którzy mieli dostać sie na drugi lub trzeci poziom obiektu, gdzie znaleźli łóżka szpitalne, na których miały znajdować się szczątki zmarłych. Ponoć nurkowie chcieli eksplorować dalej jednak natknęli się na miny – a byli pewni, iż głębiej jest coś jeszcze.

Inna wersja tej historii twierdzi jednak, iż nurkowie nie trafili na miny, a na ok. 20 metrze trzeciej kondygnacjo schronu znaleźli tory kolejowe.

Wrocławskie obiekty militarne i ich historia – najciekawsze pozostałości fortyfikacji Wrocławia

Wrocław skrywa przed nami jeszcze wiele militarnych tajemnic, uważa się, iż w czasie Zimnej Wojny na ternie miasta i w jego okolicach powstało ok. 250 schronów przeciwatomowych, a większość z nich jest nam jeszcze nieznana.

Tak jak zagadka schronu pod placu Solidarności – tak jeszcze wiele tajemnic fortyfikacji Wrocławia może wyjść na światło dzienne w każdej chwili.

Miejmy nadzieje, iż takie obiekty będą coraz częściej odkrywane i odrestaurowywane dla edukacji i rozwoju historii Wrocławia.

Idź do oryginalnego materiału