Dyrektor generalny Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA) Rafael Grossi uczestniczył w Naradzie Kierowników Placówek Zagranicznych w Warszawie. Głównym tematem rozmów był los ukraińskiej elektrowni w Zaporożu, która ponownie utraciła zasilanie zewnętrzne. Szef MSZ Radosław Sikorski podkreślił, iż wizyta Grossiego nie mogła nastąpić w bardziej znaczącym czasie.
Elektrownia w Zaporożu przełączyła się w tryb awaryjny po kolejnym incydencie z utratą zasilania zewnętrznego. Jak powiedział minister Sikorski na konferencji prasowej, sytuacja ta powoduje oczywiste zagrożenia nie tylko dla Ukrainy i Rosji, ale dla całej społeczności międzynarodowej.
Kolejnym tematem rozmów były izraelskie ataki na Iran z 13 czerwca oraz późniejsze amerykańskie bombardowania irańskich obiektów nuklearnych. Sikorski podkreślił, iż Polska jako strona układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej z całego serca wspiera działania MAEA na rzecz promowania pokojowego użycia energii jądrowej.
Grossi o roli Polski w bezpieczeństwie
Dyrektor generalny MAEA docenił wsparcie ze strony Polski, która z uwagi na swoje położenie polityczne i geograficzne odgrywa bardzo istotną rolę w rozwoju sytuacji bezpieczeństwa w Europie i na świecie. Grossi został zapytany przez PAP o przyszłość dialogu z Iranem w sprawie ograniczenia jego programu nuklearnego.
"Biorąc pod uwagę zniszczenia znaczącej części infrastruktury jądrowej w Iranie przez cały czas potrzebujemy trwałego rozwiązania tego problemu. To rozwiązanie nie może być militarne, ponieważ nie można zniszczyć pełnego potencjału tak ważnego kraju, który ma bazę technologiczną, bazę przemysłową" - odparł Grossi.
Konieczność porozumienia dyplomatycznego
Jak wskazał szef MAEA, w każdym scenariuszu musi zostać osiągnięte porozumienie dyplomatyczne. "Częścią tego porozumienia będzie musiała być bardzo porządna weryfikacja systemowa, potrzebna jest odpowiednia struktura, w przeciwnym razie będziemy mieli do czynienia z bardzo kruchym porozumieniem" - dodał.
Grossi wyraził nadzieję, iż niedługo "nabierzemy tempa i pomożemy w ustanowieniu tego porozumienia". w tej chwili realizowane są pewne rozmowy, w pewnym sensie pośrednie, a sytuacja znajduje się w fazie pokonfliktowej.
Sikorski o relacjach z Iranem
Minister Sikorski przypomniał, iż relacje dyplomatyczne między Polską i Iranem są jednymi z najstarszych na świecie. "Mamy 500-letnią historię, szanujemy irańską cywilizację i naród" - powiedział szef MSZ.
Wyraził jednak nadzieję, iż władze irańskie przyjęły przesłanie ostatnich amerykańskich ataków, iż reżim nie będzie miał zgody na stworzenie broni jądrowej. "Dlatego mam nadzieję na dostosowanie przez rząd Iranu swojej polityki w świetle tej informacji" - dodał Sikorski.
Iran zawiesza współpracę z MAEA
W zeszłym tygodniu w życie weszła ustawa irańskiego parlamentu zawieszająca współpracę Iranu z MAEA. Prawo stanowi, iż wszelkie przyszłe inspekcje irańskich obiektów nuklearnych będą wymagały zatwierdzenia przez Najwyższą Radę Bezpieczeństwa Narodowego Iranu.
Wcześniej, 12 czerwca, Rada Gubernatorów MAEA zażądała wyjaśnień od Teheranu w sprawie śladów uranu znalezionych w miejscach, których kraj ten nie zgłosił jako obiekty nuklearne. MAEA oceniła, iż w Iranie wzbogacono ilość uranu pozwalającą na budowę dziewięciu ładunków nuklearnych.
Ataki na irańskie obiekty nuklearne
13 czerwca Izrael zaatakował Iran, a deklarowanym celem izraelskiej ofensywy było zlikwidowanie zagrożenia ze strony irańskiego programu nuklearnego i rakiet balistycznych. Tydzień później USA zbombardowały irańskie obiekty nuklearne.
Pod koniec czerwca szef MAEA mówił, iż atak USA na trzy irańskie ośrodki jądrowe poważnie je uszkodził, ale nie zniszczył ich całkowicie. Dodał wówczas, iż w ciągu kilku miesięcy Iran może ponownie zacząć proces wzbogacania uranu.
Sytuacja w Zaporożu pozostaje napięta
Grossi został zapytany, czy MAEA rozważa zwiększenie swojej obecności w Ukrainie lub wdrożenie nowych mechanizmów ochronnych dla elektrowni w Zaporożu. Odparł, iż na ten moment poziom aktywności Agencji jest zadowalający.
Elektrownia działa na bardzo niskim poziomie, nazywanym w żargonie technicznym "zimnym wyłączeniem". Odnosząc się do przyszłości obiektu, Grossi ocenił, iż jest to już "w pewnym sensie dyskusja polityczna", która będzie toczyła się między Rosją a Ukrainą.
"Zaledwie kilka dni temu znowu mieliśmy do czynienia z sytuacją blackoutu, dziewiątego już od początku wojny i prawie na co dzień mamy do czynienia z epizodami z dronami" - powiedział Grossi. Zaznaczył, iż drony co prawda nie zniszczą elektrowni jądrowej, ale mogą być bardzo szkodliwe uderzając w ich istotne elementy.
Polska energetyka jądrowa w centrum uwagi
Grossi powiedział, iż rozmawiał w Warszawie o budowie i rozwoju polskiej energii jądrowej. "Tak, rozmawialiśmy dość dużo, mamy tu do czynienia z czymś bardzo ważnym. Znają państwo szczegóły i plany budowy dużych elektrowni jądrowych, ale także wprowadzenia małych reaktorów modułowych" - powiedział.
Dodał, iż Agencja może udzielić bardzo ważnej pomocy, ponieważ nadejdzie czas, kiedy będzie konieczna inspekcja wszystkich instalacji. Bardzo ważne jest także dla polskiego społeczeństwa, żeby cały proces budowy instalacji jądrowych odbywał się w sposób bezpieczny.
Duże elektrownie czy reaktory modułowe
Sikorski zaznaczył, iż w Polsce toczy się dyskusja, czy powinniśmy budować duże elektrownie jądrowe czy poczekać i wdrożyć reaktory modułowe. "Pan dyrektor generalny przekonał, przynajmniej mnie, iż potrzebujemy tak naprawdę jednego i drugiego" - powiedział szef MSZ.
Dodał, iż reaktory modułowe mogą być ciekawym rozwiązaniem dla miejsc, gdzie w tej chwili mamy elektrownie zasilane węglem i gdzie istnieje już sieć dystrybucyjna. Pierwsza polska elektrownia jądrowa ma powstać w technologii AP1000 Westinghouse w lokalizacji Lubiatowo-Kopalino na Pomorzu.
Wykonawcą będzie konsorcjum Westinghouse-Bechtel. Zgodnie z obecnym harmonogramem wylanie pierwszego betonu jądrowego pod pierwszy reaktor ma nastąpić w 2028 roku, a początek komercyjnej eksploatacji pierwszego bloku planuje się na 2036 rok.
(PAP) Uwaga: Ten artykuł został zredagowany przy pomocy Sztucznej Inteligencji.
