W Nowym Dworze odbyły się dziś uroczyste obchody 105. rocznicy zwycięstwa Polski nad bolszewicką Rosją. Z tej okazji odsłonięto nowe miejsce pamięci, upamiętniające 105. rocznicę Bitwy Niemeńskiej, jednego z najważniejszych starć wojny polsko-bolszewickiej.
Uroczystości rozpoczęły się mszą świętą w intencji Ojczyzny w cerkwi pw. św. Mikołaja oraz nabożeństwem w kościele pw. św. Jana Chrzciciela. Następnie uczestnicy zgromadzili się na terenie Szkoły Podstawowej w Nowym Dworze, gdzie odbyły się okolicznościowe przemówienia oraz uroczyste odsłonięcie i poświęcenie miejsca pamięci.W wydarzeniu udział wzięli żołnierze 18. Białostockiego Pułku Rozpoznawczego im. gen. bryg. Nikodema Sulika w asyście honorowej oraz Orkiestra Wojskowa z Giżycka, nadając uroczystości szczególnie podniosły charakter.
Podczas obchodów zaprezentowano również unikalne weksylium – chorągiew magistratu i miasta Nowy Dwór z 1925 roku. To bezcenny zabytek, który przez lata był przechowywany w kościele na czas wojen, a dzięki staraniom Urzędu Gminy Nowy Dwór, został odrestaurowany i dziś po raz pierwszy publicznie zaprezentowany.
– Spotykamy się dziś w wyjątkowym momencie, podczas dwóch niezwykle ważnych uroczystości. Pierwszą z nich jest powrót chorągwi magistratu miasta Nowy Dwór, bezcennego symbolu naszej historii i namacalnego świadectwa miejskiej przeszłości Nowego Dworu. Drugim wydarzeniem jest uroczyste poświęcenie pomnika upamiętniającego Bitwę Niemeńską – pomnika, który ma być symbolem odwagi, poświęcenia i miłości do Ojczyzny. To właśnie dzięki tym ludziom, których dziś wspominamy, możemy żyć w wolnym kraju i mówić po polsku. To oni wywalczyli naszą niepodległość i pokazali światu, iż zjednoczony naród to silny naród. Dziękuję wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tego pomnika – mówił Andrzej Humienny, wójt gminy Nowy Dwór.
Podczas uroczystości w Nowym Dworze głos zabrał Marek Gajewski, starszy specjalista Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku, który przedstawił rys historyczny operacji niemeńskiej z 1920 roku. Gajewski podziękował również wszystkim, którzy przyczynili się do powstania nowego miejsca pamięci.
– Dziękuję przedstawicielom władz gminnych i mieszkańcom, pracownikom Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku, żołnierzom 18. Pułku Rozpoznawczego im. gen. bryg. Nikodema Sulika oraz funkcjonariuszom Straży Granicznej. Cieszę się, iż cała nowodworska wspólnota – katolicy i prawosławni, cywile i mundurowi – wspólnie świętuje 105. rocznicę jednego z najważniejszych triumfów oręża polskiego w XX wieku – podkreślił.
Podczas uroczystości odczytano również list od Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Karola Nawrockiego. Pismo odczytał Kamil Raciborski, asystent ministra Adama Andruszkiewicza.
Głos zabrał również dr Krzysztof Sychowicz, dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku.
– Dzięki Państwu i Państwa pamięci pomniki te będą trwałym świadectwem bohaterstwa ludzi, którzy tutaj oddawali życie za Ojczyznę. Oddajemy ten pomnik w Państwa ręce – on pozostanie z Wami na kolejne pokolenia. Mam nadzieję, iż 105. rocznica operacji niemeńskiej będzie nie tylko powodem do dumy, ale i przypomnieniem o tych, którzy nieśli wolność mieszkańcom tych ziem – mówił Sychowicz.
W imieniu samorządu powiatowego głos zabrał Kazimierz Łabieniec, członek Zarządu Powiatu Sokólskiego.
– Dla Powiatu Sokólskiego pamięć o Bitwie Niemeńskiej i jej bohaterach ma szczególne znaczenie. Od lat dbamy o to, by historia tych wydarzeń była żywa – poprzez lekcje historii i uroczystości patriotyczne. W imieniu Zarządu Powiatu Sokólskiego składam serdeczne podziękowania wszystkim osobom i instytucjom zaangażowanym w budowę pomnika w Nowym Dworze. Dziękujemy za Waszą ofiarność, zaangażowanie i troskę o zachowanie pamięci historycznej naszej małej Ojczyzny. Niech ten pomnik przypomina, iż wolność, którą dziś się cieszymy, została okupiona młodą krwią. Niech będzie lekcją dla przyszłych pokoleń – iż warto kochać Polskę, dbać o nią i bronić jej wartości, tak jak czynili to nasi przodkowie – podkreślił Łabieniec.
Głos zabrał również Andrzej Stasiulewicz, komendant Placówki Straży Granicznej w Nowym Dworze.
– Na cmentarzu parafialnym w Nowym Dworze spoczywają bohaterowie, którzy na tej ziemi oddali życie za wolną i niepodległą Polskę. W chwili próby stanęli na wysokości zadania, zgłaszając się na ochotnika do obrony Ojczyzny. Spełnili swój patriotyczny obowiązek, oddając to, co mieli najcenniejsze, swoje życie, aby inni mogli żyć w wolnej Polsce. O ich ofierze nie wolno nam zapominać. Żołnierz nie umiera!. Żołnierz oddaje życie za Ojczyznę. Cześć ich pamięci! Niech żyje wolna i niepodległa Polska! – mówił komendant Stasiulewicz.
Uczestnicy wydarzenia podkreślali, iż takie uroczystości mają ogromne znaczenie dla lokalnej społeczności, szczególnie dla młodego pokolenia, które dzięki nim może lepiej rozumieć wartość wolności i historii.
Po oficjalnych obchodach i złożeniu wieńców odbył się Bieg Pamięci, w którym wzięły udział dzieci i młodzież.
Organizatorami wydarzenia byli Instytut Pamięci Narodowej oraz Urząd Gminy Nowy Dwór.
_____________________________
Bitwa Niemeńska, stoczona we wrześniu 1920 roku, była jednym z decydujących momentów wojny polsko-bolszewickiej. Zwycięstwo Wojska Polskiego zapewniło utrzymanie niepodległości młodej Rzeczypospolitej i stało się symbolem niezłomnej woli narodu polskiego, który po latach zaborów i okupacji potrafił obronić swoją wolność.
20 września 1920 roku żołnierze 101. Pułku Piechoty 22. Dywizji Ochotniczej rozpoczęli natarcie na Nowy Dwór. O godzinie 14:00, po silnym ostrzale artyleryjskim, II batalion zdobył miejscowość, biorąc około 50 jeńców i dwa karabiny maszynowe.
W kolejnych dniach – 21 i 22 września – żołnierze pułku bohatersko odpierali ataki sowieckiej 18. Brygady Strzelców. Walczyli często na białą broń, wykazując niezwykłą odwagę, determinację i poświęcenie.
Ten młody, ochotniczy oddział – znany jako „harcerski pułk” – tworzyli głównie uczniowie i harcerze, którzy bez doświadczenia frontowego, ale z ogromnym duchem i wiarą w Polskę, stanęli do walki o wolność Ojczyzny.
Pod Nowym Dworem bronili granic Rzeczypospolitej przed bolszewicką nawałą. Na miejscowym cmentarzu rzymskokatolickim spoczywa dziś 13 żołnierzy Wojska Polskiego poległych w tych dniach – ich groby są symbolem odwagi, poświęcenia i miłości do Ojczyzny.
Sylwia Matuk, fot. Jarosław Stasiulewicz
![„Miserere” zabrzmiało w tarnowskiej bazylice [zdjęcia]](https://tarnow.ikc.pl/wp-content/uploads/2025/10/premiera-oratorium-krogulskiego-fot.-Artur-Gawle0001-1024x682.jpg)
