Autorzy: prof. Mirosław Sułek, Ernest Szymala
Tło
Po zakończeniu zimnej wojny w krótkim okresie nastąpiły daleko idące zmiany w globalnym (międzynarodowym) układzie sił. Polegały one na przejściu od systemu dwubiegunowego do systemu bliżej nieokreślonego z tzw. jednobiegunowym momentem zdeterminowanym przez USA. System stał się mniej stabilny i mniej przewidywalny. W konsekwencji wzrosło zapotrzebowanie na dokładniejsze oceny systemu międzynarodowego w kategoriach stosunków sił, co zaowocowało wieloma propozycjami szacowania i pomiaru potęgi poszczególnych państw. Powstawały one głównie w wielkich mocarstwach (USA, Chiny, Rosja, Indie), jak i w mocarstwach mniejszej rangi lub państwach o ambicjach mocarstwowych (Iran, Turcja), a także w państwach średnich (Polska, Hiszpania).
Od początku lat 90-tych ub. wieku, badania nad pomiarem potęgi państw poszły w dwóch kierunkach. Pierwszy brał pod uwagę różne grupy czynników, składających się na tzw. hard power (siły zbrojne, wydatki wojskowe, gospodarka, produkcja przemysłowa, technologia; drugi – pod wpływem teorii profesora Josepha Nye’a – skupiał się na tzw. soft power (siła oparta na atrakcyjności) i smart power (jako połączenie hard power i soft power). Koncepcja ta opierała się na optymistycznej raczej wizji stosunków międzynarodowych po rozpadzie Związku Sowieckiego i zakończeniu zimnej wojny. Ostatnie kilkanaście lat staje pod znakiem „powrotu do historii”, czyli do twardej gry sił i interesów, nie wykluczających poważnych konfliktów zbrojnych, co pociągnęło za sobą powrót tradycyjnych problemów dyplomacji. Komplikowanie się stosunków międzynarodowych spowodowały pojawienie się kolejnych koncepcji badań nad potęgą państw, a tym samym nad międzynarodowym układem sił. Doszły dodatkowe kategorie potęgi takie, jak „sticky power”, „sharp power” oraz „awkward power”.
Struktura raportu
Raport składa się z 3 głównych części. Część I jest zwięzłym wykładem teorii. Część II prezentuje zastosowaną metodologię. Część III natomiast zawiera wyniki obliczeń potęgi państw i rankingi.
Teoretyczną podstawę raportu tworzą: prakseologia jako nauka o ludzkim działaniu; cybernetyka jako nauka o sterowaniu oraz potęgometria, jako nauka stosowana, zajmująca się pomiarami, szacunkami i oceną potęgi uczestników stosunków międzynarodowych, zwłaszcza państw. Jest ona subdyscypliną geopolityki. Prakseologia pozwala przedstawić system ludzkiego działania pod postacią trzech podsystemów: współpracy, walki i rywalizacji, będących podstawą wyróżnienia trzech rodzajów potęgi państw. Cybernetyce zawdzięczamy wyróżnienie dwóch rodzajów przepływów energii w systemach ludzkiego działania. Pierwszy rodzaj to przepływy sterownicze (informacyjne) , drugie – przepływy wykonawcze (robocze). Przepływy energii fizycznej potraktowaliśmy jako przepływy sterownicze, natomiast przepływy energii socjologicznej jako przepływy wykonawcze. Podział ten pozwolił nam skonstruować prostą definicję potęgi cywilizacyjnej. Dzięki potęgometrii otrzymujemy konkretne wyniki.
Metodologiczną podstawą raportu tworzą modele i formuły opracowane przez Mirosława Sułka. Dzięki nim obliczyliśmy wielkość potęgi państw w podziale na: gospodarczą, militarną i geopolityczną. Dzięki wskaźnikom pochodnym militaryzacji byliśmy w stanie opisać zmiany w międzynarodowym układzie sił o wiele dokładniej i nadać im głębszą treść.
Autorzy
