Rosyjskie społeczeństwo a władza

myslsuwerenna.pl 1 tydzień temu

Rosja od wieków stanowi dla wielu ludzi zagadkę, jest czymś magicznym, ale jednocześnie przerażającym, dlatego jest tak trudna do zrozumienia dla wielu. Rosja ukształtowała się w tradycyjnej kulturze bizantyjsko-azjatyckiej, która przez wieki modelowała się w carskiej Rosji i ZSRR co spowodowało, iż rosyjskie społeczeństwo jest całkowicie bierne w uczestniczeniu we władzy, a jedynie czego chce to bezpieczeństwa i stabilizacji. W niniejszej pracy zostanie przedstawiona specyfika społeczno-kulturowa społeczeństwa rosyjskiego, jak postrzegają demokrację i czy jej w ogóle potrzebują oraz czego oczekują Rosjanie od władzy.

,,Rosji nie można zrozumieć. W Rosję można tylko wierzyć” – Fiodor Tiutczew

Słowa Fiodora Tiutczewa napisane półtora wieku temu bardzo dobrze oddają charakter Rosji, nie jest ona dla Europejczyka zrozumiała, szczególnie jak stosujemy kalki zachodnie. Czym jest dla Rosjan demokracja oddają słowa młodej studentki z Tomska z reportażu Barbary Włodarczyk pt.: Putin 4.0. Na pytanie czym dla nich jest demokracja? dziewczyna odpowiada: „Demokrację znamy tylko z podręczników. To jest przede wszystkim system, w którym kluczową rolę odgrywa opinia narodu, czyli wola większości. Tylko, że to jest kij o dwóch końcach, bo wtedy można lekceważyć opinię mniejszości, a to nie jest dobre“. Druga dziewczyna na pytanie; jaki kraj jest dla nich wzorem? odpowiada bez wahania, iż Rosja, wcześniej zaś mówi, iż kiedy widzi Putina w telewizji to „ma pewność, iż to jest człowiek, który ciężko pracuje dla dobra ojczyzny”. Jak możemy zauważyć dla młodych Rosjan, którzy znają Putina od dziecka i wychowali się w systemie reżimu hybrydowego przypominającego tylko z zewnątrz demokrację, Rosja i Putin jest wszystkim, zapewniającym stabilność i bezpieczeństwo, a demokracja jest czymś abstrakcyjnym znanym tylko z podręczników.

ZOBACZ TAKŻE: Analiza gospodarki Białorusi i Ukrainy od rozpadu ZSRR do dziś

Sami Rosjanie w przeprowadzonych w 2016 roku przez Centrum Lewandy badaniu na pytanie; jakiej demokracji potrzebuje Rosja? Odpowiedzieli w 46%, że takiej, która odpowiada rosyjskiej tradycji i specyfice Rosji. Zaledwie 16% takiej jak na zachodzie. Natomiast w pytaniu: czy w Rosji jest demokracja? 46% odpowiedziało, iż raczej tak. Rosjanie ogólnie pozytywnie odnoszą się do demokracji, ale nie przywiązują wagi do ograniczeń w zakresie praw obywatelskich i wolności demokratycznych, te kwestie są na samym dole potrzeb. Ludzie w Rosji bardziej niepokoją się kryzysem, korupcją, wysokimi cenami, ubóstwem, bezrobociem, ale nie rozumieją, iż te problemy społeczno-ekonomiczne mają pewien związek z brakiem demokracji w ich kraju. Z czego to wynika?

Korzeni takiego postrzegania rzeczywistości i specyfiki narodu rosyjskie- go należy szukać w kulturze rosyjskiej, kształtującej się przez wieki, a cecha- mi charakterystycznymi są zasady paternalizmu wynikające z tradycji bizantyjskiej, a co za tym idzie jasno określonej hierarchii oraz „poddańczości” charakteryzującej się ograniczoną aktywnością polityczną społeczeństwa oraz nikłym zainteresowaniem sprawami politycznymi. Jak pokazują ba- dania, ponad 80% ludzi młodych w wieku 14-29 lat nie interesuje się polityką albo nie ma określonego zdania w tej sprawie. Natomiast badania ze stycznia 2019 roku ukazują, iż 40% badanych Rosjan nie rozumie polityki nie jest nią zainteresowana, kolejne14% jest rozczarowanych polityką, 29% badanych deklaruje, że nie ma możliwości wpływania na wydarzenia polityczne.

Dla Rosjan polityka, a co za tym idzie działalność polityczna jest czymś obcym, wynika to z tego, iż w Rosja nie ma tradycji parlamentarnej. Pierwszy parlament pojawił się dopiero po rewolucji 1905 roku, a ciała przypominające parlament, jak Duma czy Sobór Ziemski, stanowiły instrument władzy absolutnej cara i nie reprezentowały warstw społecznych. Podobnie było w czasach ZSRR, gdzie ludzie operowali w ramach systemu scentralizowanej władzy oraz dystrybucji dóbr i usług. Społeczeństwo było masowym klientem partii–państwa. Dlatego społeczeństwo nie rozumie czym jest polityka czy demokracja.

Siergiej Uwarow w 1832 roku sformułował trzy fundamentalne cechy Rosji jest to: prawosławie, samodzierżawie i ludowość, które mimo lat oddają przez cały czas ducha współczesnej Rosji, może nie całkowicie, ponieważ zmiany społeczne ciągle następują, ale zakorzeniona mentalność kulturowa przez cały czas jest bardzo mocno widoczna. Prawosławie bardzo mocno wpłynęło na mentalność rosyjską mimo tego, iż ludność rosyjska deklaruje w 71% wyznanie prawosławne, to rzeczywisty poziom religijności mieszkańców Rosji jest na bardzo niskim poziomie. Bierność i obojętność ludzi wobec władzy ma uzasadnienie religijne. Prawa i wolności jednostki nie są czymś „naturalnym” i „wrodzonym” ale są „darem Bożym? Dlatego prawa naturalne w rosyjskiej tradycji politycznej nie są niezbywalne. Istnieje drabina hierarchiczna, w której prawa własności są darem przez Boga carowi (obecnie prezydenta), a ten przekazuje je bojarom, wojewodom czy gubernatorom.

Specyfika prawosławia charakteryzuje się sceptycznym podejściem do wszelkiego aktywizmu człowieka, człowiek jest ze swej definicji ograniczony, a co za tym idzie taki człowiek jest obojętny wobec dóbr doczesnych, co sprawia, iż ludzie nie wierzą we własne siły i mają postawę pasywną wobec otoczenia. Cerkiew prawosławia była bardzo mocno podporządkowana władzy carów, jednocześnie odgrywała istotną rolę w kształtowaniu świadomości społecznej przez funkcję państwotwórczą cara. Mentalność religijna w tamtym czasie charakteryzowała się pasywizmem wobec otaczającego świata jak i walki o prawa moralne. Nauczanie cerkiewne uczyło cierpliwości i odporności na zły los i nie domagało się aktywnego zwalczania zła, jednocześnie zachęca do bycia wewnętrznie niezależnym. w tej chwili religia jest bardziej dziedzictwem historycznym, kulturowym czy społecznym i nie ma formy czysto religijnej. Chłopi, mieszczanie czy urzędnicy w tamtym okresie byli pogodzeni ze swoją sytuacją, niesprawiedliwością i poniżeniem. Jest to o tyle charakterystyczne, szczególnie patrząc na współczesnych Rosjan, którzy uważają, że demonstracje nic im nie dają, albo iż nie ma powodów do demonstracji, a obecnie siła Putina wynika z braku alternatywy.

ZOBACZ TAKŻE: Ekonomiczne wyzwania integracji europejskiej. Jak pogodzić europejską unię walutową z polityką gospodarczą państw członkowskich?

Rosyjskie społeczeństwo jest również gotowe do znoszenia trudnych warunków ekonomicznych w zamiana za prowadzenie asertywnej polityki zagranicznej, ale tylko w krótkim okresie. Taka postawa wobec władzy wynika z poczucia bezsilności ludzi wobec państwa, jak i braku alternatywy istniejącego ładu społeczno-politycznego. Sami obywatel wyrażają też nieufność do władzy i dystans. Wynika to z pozostałości poprzedniego systemu, dlatego Rosjanie są podejrzliwi do tego co złożone, odmienne, a obywatele są przyzwyczajeni, że władza wykorzystuje ich do własnych celów“. Kwestia samodzierżawia mimo tego, iż jest nie do powtórzenia we współczesnej Rosji przybiera dziś inną formę w postaci autokracji-suwerenności-narodowości. Autokracja oznacza spersonalizowaną władzę, czyli zcentralizowane państwo, które jest mocno zakorzenione w DNA Rosjan. Suwerenność ma być odpowiedzią na agresywne działania zachodnie wymierzone w Federację Rosyjską, a sama Rosja chce mieć wybór własnej „drogi do demokracji”.

Narodowość jest pojmowana jako rusOcentryczny nacjonalizm konserwatywny, który ma uzasadniać interesy państwa oraz zapewnić stabilność i ład wewnętrzny. Samodzierżawie było bardzo ważnym wymiarem dla rosyjskiej tożsamości zbiorowej jak i kształtowania państwa rosyjskiego wpływając na ustrój polityczny, społeczny, ekonomiczny, kulturowy oraz na mentalność poddanych. Do kultu cara bardzo mocno przyczyniła się Cerkiew Prawosławna, która tworzyła ojcowski charakter władców rosyjskich. Uosobieniem prawosławnej interpretacji było ubóstwienie samowładztwa carów, dokonywany przez koronację i namaszczenie przez patriarchę.

Nadawało to specjalny status sakralny. Dochodziło tym samy do ubóstwienia sprawowanej funkcji przez carów, a nie samego człowieka. Tym samym lud zawierzał „ubóstwianemu” monarsze swój los. W czasach ZSRR symbole chrześcijańskie np. w postaci krzyża zastąpiła gwiazda czerwona, ale przekaz ciągle był ten sam, czyli ubóstwienie przywódcy i oddanie się pod jego zwierzchnictwo. We współczesnej Rosji istnieje mocne przekonanie, że władza na czele z prezydentem Putinem jest jedynym podmiotem zdolnym do działania i uprawnionym do podejmowania decyzji. Sami zaś Rosjanie są petentami, którzy apelują do władzy o działanie. Mimo tego, że czują bezsilność i bezradność wobec władz ciągle poszukują „wodza” lub „zbawiciela” w przywódcy26. Władza w tradycji rosyjskiej ma „uzasadnienie w sobie samej” czyli nie ma zewnętrznych źródeł, które przejawiają się wolą narodu, dlatego władzę nie czują się odpowiedzialne za kogokolwiek, jedynie wobec swoich zwierzchników. Tylko sprawujący władze ma rację. Dla Rosjan „udanie się do cara z czołobitną petycją” jest lepszą metodą w rozwiązywaniu problemów niż występowanie z protestami. Protest dla Rosjan uchodzi za pewne ryzyko, które jest wyzwaniem rzuconym wielkiemu państwu przez „petenta”, który jest słaby i mniejszy w porównaniu z władzą. Protesty to najczęściej akt desperacji ze strony społecznej.

Mit o „dobrym carze i złych bojarach” jest bardzo mocno przez propagandę rosyjską podtrzymywany, przez tworzenie rozmów telewizyjnych z narodem, gdzie prezydent Putin rozmawia bezpośrednio z obywatelami i pochyla się nad ich problemami, a czasem choćby publicznie upokarza czy ruga niekompetentnych urzędników. Putin, w opinii Rosjan jest jedynym podmiotem sprawczym w podejmowaniu decyzji, rządzi co prawda silną ręką, ale jednocześnie jest sprawiedliwy. Na potwierdzenie porządku u nich świadczy badanie z 2015 roku, w którym Rosjanie w 61% na pytanie co jest dla Rosjan ważne porządek czy demokracja? odpowiadają, iż ,,porządek jest ważniejszy niż demokracja, choćby jeżeli dla jego utrzymania trzeba będzie ograniczyć niektóre swobody obywatelskie i naruszyć zasady demokracji”. Według Rosjan władca powinien być okrutny i budzić strach. Jak napisał Aleksander Puszkin „Tylko surowość może nieustanna utrzymać lud. (…) Nie, miłosierdzia nie ocenia lud. Gdy czynisz dobro – nie zaznasz wdzięczności. Skazujesz, grabisz – nie wyjdzie ci na złe”. Rosjanie są bardzo podporządkowani i żyją w strachu wobec władzy. Jest to dla nich codzienność, im więcej człowiek posiada pieniędzy tym bardziej musi się bać. Każdy bez wyjątku oligarcha czy zwykły człowiek się boi.

Jak pisze Ewa Kurek „Im większa władza budzi strach, tym większą miłością i uznaniem ludzie ją otaczają. Wynika to z tego, iż Rosjanie nie znają innej władzy niż taka, której trzeba się bać”. Dlatego Rosjanie tak kochają Władimira Putina. Putin wie, iż jeżeli chce być kochany przez lud musi być bezwzględny i okrutny. Dla Rosjan silna ręka jest konieczna, Borysem Jelcynem pogardzali, ponieważ był „miłosierny” i chciał demokracji na modłę zachodnią, która został przeszczepiona z zachodu na nieznany grunt rosyjski.

„Rządzić Rosją nie jest trudno, ale nie ma to żadnego sensu” – Car Aleksander II

Według przeprowadzony badań po rozpadzie ZSRR, większość Rosjan uważała, że najważniejszą wartością jest życie prywatne, szczególnie w jego wymiarze materialnym a wartości postmaterialne, były na ostatnim miejscu. Człowiek poradziecki, który nie znał wzorców obywatelskich czy ogólnie współdziałania nie mógł tak po prostu stać się proobywatelski. Mimo lat nadal nie ukształtowało się pojęcie interesu publicznego (państwowego) – przejawiało się ono tylko u Rosjan w czasie wojny. Dlatego też ludzie nie są zainteresowani treścią programów wyborczych przedstawianych przez polityków, a tym samym akceptują populizm polityków. Ludzie godzą się na łamanie procedur wyborczych, nierówność konkurencji politycznej czy monopolizację przez Kreml środków administracyjnych, finansowych informacyjnego wpływu. Czynniki te sprawiają, że demokratyczne zasady, prawa obywatelskie czy działalność państwowa jest rozmyta, bo wszystko jest tylko z nazwy demokratyczne czy praworządne. W takich warunkach nie może się wykształcić demokracja, czy społeczeństwo obywatelskie. Co prawda poziom rozwoju ruchów i organizacji obywatelskich jest większy niż w latach 90 ubiegłego wieku, jednak problem polega tylko na tym, iż wszelkiego rodzaju inicjatywy zrzeszania się w organizację gospodarcze, konsumenckie, młodzieżowe, kulturowe itp. nie działają poprawnie i nie reprezentują interesów swoich członków.

Organizację te również napotykają na problemy związane z prowadzeniem swojej działalności, problemów administracyjnych czy sądowych. Mimo tych problemów dobrym przykładem akcji oddolnych jest „Nieśmiertelny pułk” Jest to pochód z portretami krewnych, którzy polegli w czasie II wojny światowej oraz „Ostatni Adres” i „Przywracanie Imion”? Mimo tego, że władza traktuje te inicjatywy podejrzanie dają one zachętę do tworzenia się tożsamości obywatelskiej w postaci pamięci o zmarłych czy pomordowanych w czasach ZSRR. Jest to pewnego rodzaju akt sprzeciwu wobec machiny terroru komunistycznego czy policyjnego. Pamięć obywatelska w obecnej Rosji jest wyzwaniem rzuconym władzy i nośnikiem protestu, która staje się dla Rosjan pewnym dobrem wspólnym. Zauważa się też, iż następują powolne zmiany w świadomości społecznej wynikające z pewnego rozczarowania władzą i tym jak ona rządzi oraz pewną gotowością społeczną do działania w polityce.

Obywatele szukają porządku, sprawiedliwości czy skuteczności szukając w postaci prezydenta Putina. Władze nie zrobiły nic przez lata by uczynić społeczeństwo podmiotem polityki. „Człowiek prywatny”, który został uwolniony od ideologii komunistycznej pozostał „człowiekiem prywatnym”. Wszelkie sztuczne więzi społeczne się rozpadły, a obywatele stali się jeszcze bardziej zatomizowani niż w czasach Związku Radzieckiego. Ludzie zostali sami, a przepisy nowo wprowadzane zabraniały ochrony własnych interesów. Obywatele rosyjscy nie posiadali odpowiednich nawyków czy potrzeb ani nie skłaniał ich do tego ówczesny system wartości. Oczywiście, nie oznacza to, że nie pojawiały się nowe więzi, ale w słabym i skorumpowanym państwie były uznawane za nielegalne. Powstawały silne sieci poziomo-pionowe związków urzędników, pracowników milicji i służb oraz ludzi, którzy potrzebowali ich do nielegalnych działań. Jednakże właśnie te quasi–obywatelskie społeczeństwo, zrośnięte z quasi-praworządnym państwem, było w stanie zaspokoić interesy indywidualne czy grupowe.

Czynniki te doprowadziły do tego, że w pewnej części Rosjan wykształciło się zapotrzebowanie na odbudowę państwa typu paternalistycznego tylko nie w wersji komunistycznej, lecz w nowej formie, a tym potrzebom wyszedł naprzeciw Władimir Putin. „Człowiek prywatny” uosabiający obecnego Rosjanina nie będzie bronił wartości kultury demokratycznej dlatego, że to nie jest jego kultura, on nie zna państwa demokratycznego, był wychowywany w opresyjnym społeczeństwie w czasach ZSRR, a teraz żyje w podobnym nieco zliberalizowanym państwie, które stosuje podobne metody, ale w nieco wysublimowany sposób.

„Zanim damy ludziom kapłanów, żołnierzy i profesorów, trzeba wiedzieć czy nie umierają z głodu” – Lew Tołstoj

Przemiany ustrojowe w Federacji Rosyjskiej były dla Rosjan wielkim szokiem nie tylko politycznym czy społecznym, ale przede wszystkim ekonomicznym. Większym niż przemiany gospodarcze w Polsce. Dla Rosjan był to tragiczny okres, którego Rosjanie bardzo się bali, dlatego tak mocnym poparciem nadal cieszy się, mimo spadku notowań W. Putin. Prezydent Borys Jelcyn dał Rosjanom demokracje mimo tego osłabił ośrodki władzy w postaci legislatury, sądów czy władzy gubernatorów. Ogłoszona w 1993 roku konstytucja wyłoniła słaby parlament, zależne sądownictwo i niekontrolowanego przez nikogo prezydenta. A sam Jelcyn nie stworzył partii politycznej. Partie polityczne przecież dostarczają mechanizmów, przez które obywatele mogą wyrażać, inscenizować czy godzić różne wartości moralne i polityczne. Demokracją czy wolnością nie nakarmi się ludzi nie da się im pieniędzy. Po objęciu przez W. Putina władzy, Rosjanie zaczęli dostawać zaległe wypłaty i emerytury, znowu pojawiła się praca, wróciła stabilizacja i bezpieczeństwo. Dla nich nie było ważne to, iż prezydent umacnia coraz bardziej swoją władzę, iż ogranicza ich prawa, centralizuje państwo, ważne było, iż znowu mogli się czuć bezpieczni. Putin rozpoczął nowy etap dla Rosjan ekonomiczny, polityczny, społeczny, socjalny, obronny i rozwojowy Rosji. Pokonał grupy terrorystyczne, ukrócił władze oligarchów, nastąpiły inwestycję gospodarcze, a w czasie kryzysów np. z roku 2008 władza za wszelką cenę starała się zaspokajać podstawowe potrzeby społeczeństwa dzięki sprzedaży surowców.

W Rosji nie demokracja czy demokratyzacja jest celem, ale liberalizacja w postaci dania obywatelom warunków do zaspokajania ich potrzeb w zamian za udział w polityce. Obywatele w nowej rzeczywistości rosyjskiej otrzymali pewien zakres wolności wcześniej nieznany. Jest to pewnego rodzaju „pakt” między władzą, a obywatelami, w którym każda ze stron zachowuje neutralność oraz swobodę działań w swoich obszarach z wyraźnym brakiem ingerencji w strefę drugiej strony. Tym co jest ważne w tym pakcie jest to, że istnieje formalnie demokracja, która jest gwarantowana przez państwo prawnie, jednakże dla Rosjan ważniejsze są wolności indywidualne, takie jak: wybór zawodu, większe zarobki, swoboda podróżowania szczególnie za granice, wolność informacji, poglądów politycznych, nietykalność osobista, której władza nie powinna naruszać. Dla Rosjan to są potrzeby pierwszego rzędu, a nie udział w wyborach czy wolność zrzeszania się w partie.

Przy okazji pozwala się Rosjanom na dążenie do społeczeństwa konsumpcyjnego, jak na zachodzie, jednocześnie realizując ich pragnienia w postaci asertywnej polityki zagranicznej i ochrony interesu narodowego co można było zauważyć przy aneksji Krymu, która wzmocniła legitymizację władz. Rosjanie na wszelkie działania władz, które w ich bardzo mocno uderzają jak np. podniesienia wieku emerytalnego, reagują mocnym niezadowoleniem w postaci protestów i obniżeniem poparcia dla władz szczególnie W. Putina. Jest to o tyle ciekawe, że władza może sobie pozwolić na wzmacnianie swojej władzy czy prześladowania opozycji, ale nie może przekroczyć pewnej granicy bytowania społeczeństwa rosyjskiego.

Społeczeństwo rosyjskie może wiele znieść, ale jeśli władza uderza w kwestie społeczno-ekonomiczne, które utrudnią funkcjonowanie, to spotyka się to z niezadowoleniem społecznym. Jednakże z powodu słabo rozwiniętych związków zawodowych czy innych instytucji stojących na straży ochrony praw socjalnych, które nie potrafią się zorganizować niezadowolenie jest niewystarczające. Same protesty mają najczęściej charakter lokalny i spontaniczny z powodu słabej solidarności i braku koordynacji. Należy też wspomnieć o tym, że niezadowolenie najczęściej przejawia klasa średnia z dużych miasta, natomiast małe wsie czy miasteczka są bierne wobec działań władzy. Wynika to z tego, że społeczeństwo starsze zamieszkuje głównie wsie i jest skazana na propagandę telewizyjną, a młodzi ludzie, korzystający częściej z internetu, nie przejawiają zbytnio wagi sprawami politycznymi.

Kultura rosyjska kształtująca się przez wieki typu paternalistycznego oraz poddańczego wynikającego ze specyfiki rosyjskiego władztwa, bardzo mocno zakorzeniła się w świadomości społeczeństwa rosyjskiego. Sformułowane przez Siergieja Uwarowa trzy cechy Rosji jak: prawosławie, samodzierżawie i ludowość nadal oddają ducha rosyjskiej kultury i wpływają obecnie na ludność Rosji. Prawosławie rosyjskie, które przez wieki wywierało mocny wpływ na rosyjskie społeczeństwo i było przedłużeniem władzy caratu, ukształtowało człowieka biernego, obojętnego i pasywnego wobec otoczenia. Taki człowiek w porównaniu z człowiekiem zachodnim, który ceni sobie wolność i walkę o swoje prawa, wolał mieć spokój oraz posiadać prawo rozwijania się wewnętrznie przez wybranie zawodu, możliwość godnej płacy czy podróżowania po świecie. Taka osoba nie jest zainteresowana braniem udziału w polityce, ponieważ uważa, iż są bardziej godne osoby by sprawować władzę i decydować o kierunku, w którym powinno podążać państwo. Jest to tzw. „pakt” między władzą a społeczeństwem. Każda ze stron stara się szanować autonomię drugiej, pozwalając na pewne rzeczy. Społeczeństwo ma pewną gwarancję wolności wyboru i bezpieczeństwa socjalnego, a władza całkowitą dowolność w kształtowaniu polityki, oczywiście władza nie może przekroczyć cienkiej linii w postaci naruszenia gwarancji socjalnych, społecznych, egzystencjalnych, które by uderzyło w funkcjonowanie społeczeństwa.

Lata życia w ZSRR, a potem niebezpieczne lata 90-te ubiegłego wieku, ukształtowały człowieka zatomizowanego, „człowieka prywatnego”, który nie wie co to demokracja czy prawdziwa wolność, nawet jakby taki człowiek dostał „narzędzia”, to by nie wiedział co z nimi zrobić, on tego nie zna. Rosjanie, jak pokazują przedstawione badania, nie interesują się polityką, dla nich ważniejsze jest przetrwanie i spokojne życie. Społeczeństwo rosyjskie inaczej rozumie demokracje niż na za- chodzie, oni chcą władzy czy demokracji dostosowanej do ich specyficznej kultury, dlatego też próba przeniesienia wzorców demokratycznych w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku skończyła się fiaskiem z tego też względu, że Rosja nie ma długich tradycji demokratycznych u nich zawsze była silna władza centralna.

ZOBACZ TAKŻE: Polskie media na Białorusi: walka o przetrwanie

Rosjanie wolą silną władzę, której uosobieniem jest W. Putin gwarantujący stabilność sytemu. Jak uważają Rosjanie lepszy przewidywalny Putin niż ktoś nowy. Rosyjskie społeczeństwo a władza który może wszystko wywrócić i znowu mogą nastać trudne czasu. Po drugie, zakorzeniona mentalność Rosjan, że są źli bojarzy w postaci polityków i dobry car w uosobieniu Putina sprawia, iż tylko prezydent jest osobą sprawczą i może rozwiązać trudne problemy społeczne.

„Człowiek prywatny” wychowany w państwie, które jest potężniejsze, silniejsze i ma ostateczny głos w wielu sprawach sprawiło, że obywatel Rosji czuje się mały i zmuszony do pewnego „poddaństwa“, bo sam też nie jest w stanie niczego zrobić bez pomocy państwa, jednakże sami Rosjanie zdają sobie sprawę z tego, iż władza często jest bezsilna, nie słucha potrzeb obywateli, a społeczeństwo też po prostu nie ufa tej władzy. Mimo wszystko z braku jakiekolwiek alternatywy nawet politycznej w postaci opozycji w Rosji, która nie potrafi przekonać do siebie społeczeństwa oraz jest słaba z powodu rozbicia jej przez władze, rosyjskie społeczeństwo godzi się na obecną sytuację z tego też względu, iż władza w tej chwili zapewnia im stabilność i bezpieczeństwo.

Powolne zmiany w społeczeństwie rosyjskim są widoczne. Społeczeństwo staje się świadome zaczyna zauważać pewne trendy jak na zachodzie w postaci np. ekologii czy tolerancji dla innych osób. Zaczyna też być zauważana pewna podmiotowość społeczna w postaci oddolnych ruchów jak np. Nieśmiertelny pułk” czy „Ostatni Adres” które kształtują wspólną świadomość społeczną Rosjan oraz są pewnym głosem buntu przeciw władzy, która na potrze- by społeczne często reaguje siłą. Niestety bieda oraz brak większych perspektyw sprawia, że Rosjanie wolą silną władzę i to co jest znane, niż przeprowadzać rewolucję na miarę „pierestrojki”, która mocno uderzy w społeczeństwo.