– Każdy zbrodniarz wojenny musi wiedzieć, iż dosięgnie go sprawiedliwość, i dotyczy to również Rosji – oświadczył ukraiński prezydent Wołodymyr Zełenski, który w środę (25.06.2025) podpisał porozumienie z sekretarzem generalnym Rady Europy Alainem Bersetem o ustanowieniu trybunału do osądzenia rosyjskiej zbrodni agresji przeciwko Ukrainie.
Nad ustanowieniem tego specjalnego trybunału Rada Europy z siedzibą w Strasburgu we Francji pracuje od kilku miesięcy. 9 maja Ukraina i Unia Europejska zdecydowały, iż taki trybunał powinien powstać pod auspicjami Rady Europy. Podpisanie porozumienia w tej sprawie to "decydujący etap" na drodze do jego ustanowienia – podkreślił Alain Berset. –Ukraina może liczyć na Radę Europy – dodał.
Putin na ławie oskarżonych?
Zełenski przyznał, iż wymierzenie sprawiedliwości wymaga czasu. – Ale sprawiedliwość musi nadejść, jestem o tym przekonany – dodał. – Potrzeba mocniejszej współpracy politycznej i prawnej, aby zapewnić, iż każdy zbrodniarz wojenny zostanie postawiony przed sądem, także Putin – powiedział.
Specjalny trybunał ma mieć siedzibę w Hadze w Holandii. Jego zadaniem będzie pociągnięcie do odpowiedzialności przedstawicieli rosyjskich władz, podejmujących decyzje o napaści na Ukrainę w lutym 2022 roku. Mało prawdopodobne jest jednak, by rosyjski przywódca Władimir Putin pojawił się na ławie oskarżonych.
Wprawdzie oskarżeni mogą być również sądzeni zaocznie, jednak szefowie państw i rządów, a także ministrowie spraw zagranicznych podlegają immunitetowi prawnemu. Oznacza to, iż nie mogą zostać skazani, dopóki nie opuszczą urzędu lub nie zostanie im uchylony immunitet.
Dowody i oskarżenie
Według Rady Europy trybunał będzie mieć jednak istotną rolę na przykład w celu zebrania dowodów i przygotowania zarzutów. Następnym krokiem będzie podjęcie przez zainteresowane państwa i Unię Europejską decyzji, czy chcą uczestniczyć w pracach trybunału.
W międzyczasie toczyć się będą dalsze przygotowania. Według Rady Europy celem jest, aby trybunał mógł rozpocząć pracę w nadchodzących miesiącach – przynajmniej we wstępnej formie.
Za ściganie zbrodni wojennych popełnionych w czasie wojny w Ukrainie odpowiedzialny jest Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK) w Hadze. W marcu 2023 roku wydał on nakaz aresztowania przeciwko Putinowi w związku z zarzutami o przymusowe deportacje i uprowadzenia ukraińskich dzieci z terenów okupowanych przez Rosję. MTK nie może jednak osądzić Moskwy za "zbrodnie agresji", czyli decyzje o napaści na Ukrainę. Tę lukę prawną miałby wypełnić właśnie specjalny trybunał w ramach Rady Europy.
