Ten śmigłowiec to latająca legenda choć trudno uwierzyć, iż konstrukcja ma już niemal pół wieku. UH-60 Black Hawk brał udział w wojnach na pustyniach i w dżunglach, występował w filmach i polował na Osamę bin Ladena.
48 lat temu, 17 października 1974 r., pilot testowy Dick Wright i pilot testowy John Dixson wykonali pierwszy lot prototypem śmigłowca UH-60 Black Hawk.
Śmigłowiec UH-60 Black Hawk powstał jako odpowiedź firmy Sikorsky Aircraft Corporation na zapotrzebowanie Armii USA na nowy wielozadaniowy śmigłowiec transportu taktycznego (UTTAS). Sikorsky zgłosił projekt S-70 do konkursu w 1972 r. Armia oznaczyła prototyp jako YUH-60A i wybrała Black Hawka jako zwycięzcę programu w 1976 r.
Black Hawk pokonał w wyścigu po kontrakt śmigłowiec Boeingiem Vertol YUH-61.
UH-60 nazwany został na cześć indiańskiego wodza Czarnego Jastrzębia, który przewodził plemionom Sauków i Lisów. UH-60A wszedł do służby w armii amerykańskiej w 1979 r. jako sukcesor śmigłowca Bell UH-1 Iroquois.
UH-60 brały udział w inwazji na Panamę w 1989 r. Podczas wojny w Zatoce Perskiej w 1991 r. UH-60 brał udział w największej śmigłowcowej operacji desantowej w historii armii amerykańskiej z udziałem ponad 300 śmigłowców.
Wnętrze kabiny pilotów śmigłowca UH-60L W 1993 r. UH-60 Black Hawk wykorzystano w bitwie w Mogadiszu w Somalii gdzie stracono dwie maszyny. Misja zapisała się na zawsze w historii konfliktów, także dzięki doskonałej książce i filmowi pod tym samym tytułem „Helikopter w ogniu” (ang. Black Hawk Down).
UH-60 był standardowym śmigłowcem transportowym armii USA podczas wojny w Afganistanie i Iraku.
Mocno przerobione UH-60 były używane podczas operacji Neptune Spear z 1 maja 2011 r., która zakończyła się zabiciem Osamy bin Ladena. Jeden z tych śmigłowców rozbił się podczas misji i został zniszczony na ziemi przez zespół operatorów amerykańskich sił specjalnych.
Black Hawk w Mogadiszu i nad domem Osamy bin Ladena
Śmigłowiec połączył w sobie doskonałe osiągi i dużą przydatność eksploatacyjną, czego dowodem są różne jego wersje, zarówno lądowe, jak i morskie. Swoje wysokie walory eksploatacyjne potwierdził w różnych warunkach klimatycznych.
Jest używany do transportu oddziałów, zaopatrzenia oraz transportu rannych. Znakomicie sprawdził się jako śmigłowiec transportowy na polu walki. Jest również używany do patrolowania czy walki radioelektronicznej.
W wersji uzbrojonej może być wyposażony w karabiny maszynowe, pociski rakietowe, niekierowane bądź kierowane, jak również torpedy (w wersji morskiej).
Wyprodukowano ponad 4000 sztuk śmigłowców UH-Black Hawk, które mają na swoim koncie ponad 10 milionów wylatanych godzin. Black Hawki w służbie 32 państw.
Powstało kilkadziesiąt wersji śmigłowca UH-60 Black Hawk. Wśród nich są HH-60M przeznaczony do ewakuacji rannych, EUH-60L dowodzenia i zarządzania polem bitwy, VH-60N wersja VIP dla prezydenta USA, liczne wersje dla sił specjalnych z możliwością tankowania w powietrzu i rozbudowaną awioniką.
HH-60 Pave Hawk – wersja dla sił specjalnychZ maszyn w wersji MH-60L/M korzysta słynna amerykańska jednostka 160th Special Operations Aviation Regiment. Zapewnia ona wsparcie śmigłowców dla sił operacji specjalnych czyli „podwoz” i zabiera komandosów z miejsca akcji. To jej śmigłowce zostały trącone w Mogadiszu, i to ona transportowała żołnierzy, którzy zabili Osamę bin Ladena.
Black Hawk w Polsce
W Polsce, w Mielcu produkowane są śmigłowce z rodziny UH-60 czyli S-70i. 16 marca 2007 r. wytwórnia Sikorsky Aircraft Corporation nabyła zakłady PZL Mielec i rozpoczęła tam produkcję eksportowej wersji Black Hawka. W 2015 r. Sikorsky i PZL Mielec zostały przejęte przez Lockheed Martin z siedzibą w Bethesda, w stanie Maryland, USA.
PZL Mielec produkuje kabiny helikopterów Black Hawk dla odbiorców międzynarodowych i armii Stanów Zjednoczonych. Ponadto działa tu linia produkcyjna helikopterów S-70i, należących do rodziny helikopterów Black Hawk.
S-70i jest odmianą UH-60M Black Hawk oferowaną na eksport. W porównaniu do UH-60M jest lżejszy o ok. 500 kg. Wszystko przez brak wyposażenia zastrzeżonego tylko dla amerykańskich sił zbrojnych.
Część systemów jak urządzenia łączności i GPS zastąpiono urządzeniami bez ograniczeń eksportowych. Oba śmigłowce napędzają te same silniki, ale w S-70i zastosowano inny układ sterowania.
Wirnik główny S-70i pochodzi z wersji UH-60L. Śmigłowce wykorzystują wspólną awionikę z czterema wyświetlaczami ciekłokrystalicznymi, ale w wersji S-70i została uproszczona.
W Polsce wyprodukowano Black Hawki między innymi dla Filipin, Arabii Saudyjskiej, Turcji, Chile czy Brunei.
Polska policja dysponuje w tej chwili trzema śmigłowcami S-70i wyprodukowanych w PZL Mielec, służą głównie dla oddziałów specjalnych zwalczających terroryzm
Cztery S-70i z Mielca wykorzystują też nasze Wojska Specjalne. W 2021 r. podpisano umowę na dostawy kolejnych czterech maszyn, które trafić mają do armii do końca 2023 r.
Sikorsky UH-60 Black Hawk
W śmigłowcu wprowadzono wiele innowacyjnych rozwiązań technicznych, np. zawieszenie łopat wirnika nośnego na łożyskach elastomerowych czy kształt końcówek łopat (ze skosem). Zastosowano klasyczny układ dwusilnikowy z czterołopatowym wirnikiem nośnym, czterołopatowym śmigłem ogonowym i niechowanym podwoziem z kołem ogonowym.
Struktura kadłuba zaprojektowana jest tak, aby maksymalnie chronić osoby w niej przebywające m.in. w warunkach lądowania awaryjnego.
SH-60B Seahawk – wersja na amerykańskiej marynarki wojennejW przedniej części kadłuba znajduje się kabina załogi z dwoma fotelami pilotów i drzwiami wejściowymi po obu stronach kadłuba.
Za kabiną pilotów znajduje się kabina transportowa. W wersji medycznej w kabinie tej mocuje się nosze z rannymi lub chorymi. Z obu stron kabiny transportowej znajdują się szerokie drzwi odsuwane do tyłu. Za kabiną transportową znajdują się zbiorniki paliwa.
Ogólna charakterystyka wersji UH-60M:
- Załoga: 2 pilotów + 2 strzelców
- Udźwig: 1450 kg ładunku wewnętrznie lub 11 żołnierzy siedzących lub 6 noszy lub 4100 kg ładunku podwieszanego na linie
- Długość: 19,76 m łącznie z wirnikami
- Szerokość: 2,36 m
- Wysokość: 5,13 m
- Masa własna: 5 675 kg
- Zespół napędowy: 2 x silniki General Electric T700-GE-701C/D , 1890 KM każdy
- Prędkość maksymalna: 294 km/h
- Prędkość przelotowa: 282 km/h
- Zasięg bojowy: 590 km
- Pułap: 5800 m
