Unia Europejska rozważa udzielenie Ukrainie pożyczki w wysokości 140 miliardów euro, której zabezpieczeniem miałyby być zamrożone rosyjskie aktywa. Taki mechanizm finansowy pozwoliłby Kijowowi natychmiast pozyskać środki na odbudowę bez naruszania prawa międzynarodowego dotyczącego własności.
Propozycja zakłada, iż pożyczka, określana mianem „pożyczki reparacyjnej”, byłaby spłacana przez Ukrainę dopiero w momencie, gdy Rosja wypełni swoje zobowiązania dotyczące reparacji wojennych.
Mechanizm ten dawałby Ukrainie nieoprocentowane finansowanie, które stanowiłoby stabilne i znaczące źródło kapitału na najpilniejsze potrzeby związane z odbudową. Szacunki Banku światowego wskazują, iż w ciągu najbliższej dekady kraj będzie potrzebował ponad 506 miliardy Euro. Dzięki wykorzystaniu zamrożonych aktywów jako zabezpieczenia Kijów mógłby w latach 2026–2027 uzyskać dostęp do środków w wysokości od 140 do 200 miliardów euro, co miałoby umożliwić intensywną odbudowę infrastruktury i związaną z tym stabilizację gospodarki.
Projekt „pożyczki reparacyjnej” w swoich założeniach respektuje regulacje międzynarodowe. Środki pozostałyby własnością Rosji, ale pełniłyby funkcję finansowego zabezpieczenia dla Ukrainy, dopóki Moskwa nie wypłaci odszkodowań za szkody spowodowane pełnoskalową inwazją.
Unia Europejska unika tym samym konfiskaty rosyjskich środków , które mogłaby wywołać spory prawne i podważyć wiarygodność finansową Unii Europejskiej.
Finansowe wsparcie dla odbudowy Ukrainy
Komisja Europejska planuje emisję obligacji zerokuponowych, które trafiłyby do instytucji przechowujących zamrożone aktywa, takich jak Euroclear, zapewniając tym samym płynność potrzebną do sfinansowania pożyczki. Propozycja ta, została po raz pierwszy przedstawiona w ubiegłym roku przez brytyjskiego analityka Hugo Dixona, prawnika Lee Buchheita oraz amerykańskiego ekonomistę Daleepa Singha.
Moskwa stanowczo sprzeciwia się tym planom. Rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow określa transfer aktywów mianem „kradzieży” i zapowiada szeroko zakrojone działania odwetowe wobec zachodnich firm obecnych w Rosji. W analizach podkreśla się, iż Moskwa grozi symetrycznymi działaniami, w tym nacjonalizacją lub przymusową sprzedażą aktywów zachodnich przedsiębiorstw.
Rosja a taktyka negocjacyjna
Estonia jako pierwsze państwo członkowskie UE przyjęła ustawę, która umożliwia wykorzystanie zamrożonych aktywów zagranicznych jako zaliczki na poczet odszkodowań wojennych. Zgodnie z tym rozwiązaniem Rosja zachowuje prawo do roszczeń wobec państwa estońskiego odpowiadających wartości zajętych aktywów, co formalnie utrzymuje obowiązek odszkodowania.
Na poziomie unijnym wciąż jednak brakuje jednolitego stanowiska. Część państw, w tym Belgia, domaga się mocniejszych gwarancji prawnych chroniących właścicieli aktywów i wyrażających poszanowanie suwerenności prawnej. Brak jednomyślności sprawia, iż Unia prawdopodobnie ograniczy się do form pośrednich, zamiast sięgać po ich bezpośrednie przejęcie.
Osłabienie bezpośredniego wsparcia ze strony Stanów Zjednoczonych sprawia, iż to właśnie działania Unii Europejskiej zdecydują o tempie i trwałości finansowania ukraińskiej obrony oraz odbudowy w nadchodzących latach.
Rosja od dawna konsekwentnie próbuje podważać decyzje oraz intencje Unii Europejskiej wobec kwestii politycznych i gospodarczych związanych z wojną w Ukrainie. Brak jednomyślności i twardych decyzji po stronie państw członkowskich UE staje się ważnym narzędziem Kremla, które pozwala Moskwie zwiększać swoją pozycję negocjacyjną, wykorzystując powstałe podziały i niezdecydowanie jako kartę przetargową w rozmowach o przyszłym uregulowaniu konfliktu.
Retoryka rosyjskich przedstawicieli podkreśla, iż interesy Rosji muszą być realizowane w pełni. W rezultacie buduje przestrzeń dla własnych żądań dotyczących terytorialnych i politycznych ustępstw Ukrainy.
