Usprawnienie rekrutacji, korzystne rozwiązania dla wojskowych wysyłanych na zagraniczne kursy oraz świadczenie motywacyjne dla żołnierzy niezawodowych – to niektóre ze zmian zaproponowanych w nowelizacji ustawy o obronie ojczyzny. Przedłożony przez ministra obrony narodowej projekt przyjęła we wtorek Rada Ministrów. Teraz dokument trafi do prac w parlamencie.
Ustawa o obronie ojczyzny, regulująca kwestie obronności i funkcjonowania Sił Zbrojnych RP, została przyjęta w kwietniu 2022 roku. Od tamtego czasu była już kilkukrotnie nowelizowana. W listopadzie 2024 roku Ministerstwo Obrony Narodowej przedłożyło kolejny projekt zmian. Po kilku miesiącach prac legislacyjnych i uzgodnień wczoraj dokument przyjęła Rada Ministrów. Jak wskazano, podstawowym celem nowelizacji jest „normowanie działań w zakresie wzmocnienia liczbowego i jakościowego personelu Sił Zbrojnych RP”. Służyć temu mają przepisy dotyczące m.in. przebiegu służby wojskowej, zachęt do podejmowania dobrowolnych niezawodowych form służby oraz ulepszenia działalności kadrowej i dyscyplinarnej organów wojskowych, a także procesu naboru do służby. W tej ostatniej kwestii nowe przepisy przewidują, iż postępowanie rekrutacyjne wobec osoby, która ubiega się o powołanie, będzie trwało „bez zbędnej zwłoki”.
Korzystne zmiany dla żołnierzy służących za granicą
– W znowelizowanej ustawie rozwiązano wiele zagadnień, które wcześniej były trudne do uregulowania, na przykład dotyczących jakości służby, szkolenia poza granicami Polski i możliwości pobytu z rodziną – a czasem to pobyt dwuletni, jak w przypadku szkoleń na F-35 – powiedział wczoraj wicepremier Władysław Kosiniak-Kamysz po posiedzeniu Rady Ministrów. Chodzi tu o żołnierzy wysyłanych na zagraniczne kursy, staże, specjalizacje lub inne formy szkolenia i doskonalenia zawodowego poza granicami państwa. Według propozycji jeśli wyjazd potrwa ponad sześć miesięcy, żołnierz będzie mógł wyjechać razem ze swoją rodziną (współmałżonek i dzieci pozostające na jego utrzymaniu). MON zrefunduje wówczas m.in. koszty pobytu, opłaci też naukę dzieci. – Takie rozwiązanie pozwoli utrzymać więzi rodzinne i pozytywnie wpłynie na morale kierowanych na naukę żołnierzy. Przełoży się też na jakość podejmowanych działań podczas służby oraz wpłynie na rozwój zawodowy i zwiększenie potencjału obronnego państwa – tak propozycję uzasadnili przedstawiciele MON-u.
Świadczenie motywacyjne dla niezawodowych
Projekt przewiduje też wprowadzenie dodatkowego świadczenia motywacyjnego dla żołnierzy niezawodowych oraz zawodowych w trakcie kształcenia w uczelni wojskowej, szkole podoficerskiej, centrum lub w ośrodku szkolenia. Ma ono być wzorowane na dodatkowym świadczeniu motywacyjnym, które w tej chwili mogą otrzymywać wyłącznie żołnierze zawodowi. Może je przyznać minister obrony narodowej w przypadkach uzasadnionych np. wyjątkowymi warunkami lub miejscem pełnienia służby, kwalifikacjami żołnierza zawodowego, a także wykonywaniem zadań szczególnie ważnych dla sił zbrojnych (świadczenie jest przyznawane na czas określony, w formie decyzji określającej jego wysokość). W praktyce gratyfikowani finansowo mogą być ci, którzy wykonują np. zadania związane z ochroną granicy państwowej czy zapobieganiem lub usuwaniem skutków klęsk żywiołowych. Wprowadzenie analogicznych rozwiązań dla niezawodowców, którzy często wykonują tożsame zadania jak żołnierze zawodowi, ma zwiększyć motywację i uatrakcyjnić służbę, a także stać się dodatkowym impulsem do wzorowego wykonywania obowiązków służbowych i np. podnoszenia kwalifikacji.
Weryfikacja psychologiczna
Ministerstwo Obrony Narodowej zaproponowało też zmiany dotyczące badań psychologicznych kandydatów do wojska. w tej chwili są one wymagane głównie w przypadku kandydatów na żołnierzy zawodowych, w pozostałych sytuacjach ograniczają się do wywiadu z psychologiem i podstawowych testów psychologicznych. Po wejściu w życie nowych przepisów badania psychologiczne mają być obowiązkowe dla wszystkich ochotników, niezależnie od formy służby wojskowej, do której się zgłaszają. Jak uzasadniają przedstawiciele MON-u, zmiana ta ma zapewnić większą efektywności selekcji, ma także pozwolić na wcześniejsze zidentyfikowanie osób, które mogłyby mieć trudności w adaptacji do warunków i wymagań służby.
Propozycje przepisów przewidują też możliwość kierowania do wojskowych komisji lekarskich osób zdolnych do służby wojskowej w przypadku udokumentowanego pogorszenia się ich stanu zdrowia. – Rozwiązanie to jest skierowane przede wszystkim do tych, którzy wiele lat temu w czasie kwalifikacji wojskowej uzyskali kategorię umiejętności służby wojskowej „A”, ale na przestrzeni tych lat zdolność tę de facto utracili. Osoby takie są wykazywane w ewidencji wojskowej jako zdolne do służby wojskowej, podczas gdy faktycznie w ich stanie zdrowia nastąpiły zmiany powodujące niezdolność do służby – przyznają przedstawiciele MON-u.
Rekompensaty i zwierzęta służbowe
Nowelizacja ustawy wprowadza też korzystne rozwiązania dla wojskowych małżeństw. w tej chwili rodzice-żołnierze, wychowujący dzieci do lat czterech, nie mogą być w tym samym czasie kierowani w podróż służbową poza miejsce pełnienia służby bez wyrażonej zgody. Analogiczne rozwiązanie dotyczy rodzica-żołnierza samodzielnie wychowującego dzieci. Propozycje zmian zakładają, iż wiek dziecka uprawniający do ograniczenia wspólnego delegowania małżonków-żołnierzy poza stałe miejsce służby zostanie podniesiony do ośmiu lat.
Na korzystne zmiany mogą też liczyć rezerwiści, którzy byli powołani na ćwiczenia wojskowe w okresie od 1 stycznia 2023 roku do 29 września 2023 roku. w tej chwili z powodu luki prawnej w ustawie o obronie ojczyzny żołnierze ci przez cały czas nie mogą liczyć na zwrot pieniędzy za dojazd do jednostek wojskowych i z powrotem. Nowelizacja zakłada zwrot zaległych rekompensat, a na złożenie wniosku w tej sprawie rezerwista będzie miał 12 miesięcy od dnia wejścia przepisów w życie.
Zmiany w przepisach dotyczą też koni i psów służbowych na „emeryturze”. – Ustawa reguluje kwestie opieki nad psami i końmi służącymi w Wojsku Polskim – do końca ich dni. Tego wcześniej nie zagwarantowano, ale my to zmieniamy. To bardzo ważne, by oddać szacunek wszystkim, którzy są zaangażowani – zarówno opiekunom, jak i tym, którzy służą na rzecz naszego bezpieczeństwa. Również jeżeli chodzi o odszkodowania i ułatwienia transportowe – mówił wczoraj wicepremier Kosiniak-Kamysz. Przepisy przejściowe mają zagwarantować objęcie opieką psów i koni wycofanych z użytku w wojsku również przed 21 grudnia 2021 roku.
Wśród innych zaproponowanych zmian projekt przewiduje także: podniesienie wysokości odszkodowań w przypadku śmierci żołnierza w następstwie wypadku podczas służby wojskowej, wsparcie finansowe dla organizacji proobronnych, ustanowienie dowódców: batalionu i kompanii organami dyscyplinarnymi, a także uznanie za „wydatki niewygasające” środków z Funduszu Sił Zbrojnych, które nie zostaną wykorzystane w ciągu jednego roku w ramach realizacji umów wieloletnich.
Projekt nowelizacji trafi teraz do prac w Sejmie.
