Naukowcy zaprosili ochotników z Greckich Sił Zbrojnych, aby przetestowali wytrzymałość i przydatność do walki replik zbroi sprzed 3500 lat. Żołnierze przyodziani w ciężki pancerz stanęli do symulowanych, jedenastogodzinnych walk inspirowanych „Iliadą” Homera. Testy pokazały, iż taki pancerz mógł zapewniać wojownikom znaczną przewagę na polu bitwy.
Jedną z najstarszych znanych europejskich zbroi jest pancerz sprzed 3500 lat znaleziony w pobliżu wioski Dendra, kilka kilometrów od starożytnych Myken w Grecji. Składał się z hełmu oraz pancerza z płyt z brązu, połączonych skórzanymi rzemieniami. Odkryto go w 1960 roku i od tamtej pory trwał spór, czy pancerz nadawał się do walki, czy był to raczej ceremonialny strój. To pytanie ma ważne implikacje dla zrozumienia działań wojennych w Europie w późnej epoce brązu, ale żadne źródła historyczne nie opisują użycia tego typu zbroi.
W nowych badaniach, które ukazały się na łamach pisma „PLOS ONE” (DOI: 10.1371/journal.pone.0301494), naukowcy z Uniwersytetu w Tesalii w Grecji kierowani przez Andreasa Flourisa ustalili, iż słynna mykeńska zbroja nadawała się do długotrwałej walki.
Starożytny pancerz
– Pancerz z Dendry jest uważany za jedną z najstarszych kompletnych zbroi z europejskiej epoki brązu – powiedział Flouris. – Od czasu jego odkrycia pozostaje pytanie, czy zbroja służyła wyłącznie celom ceremonialnym, czy też bojowym – dodał.
By się o tym przekonać badacze zaprosili 13 żołnierzy piechoty morskiej Greckich Sił Zbrojnych i wyposażyli ich w repliki zbroi znalezionej w pobliżu Dendry i broń z epoki brązu. Tak uzbrojeni żołnierze stanęli do symulowanej, jedenastogodzinnej walki. Bój miał odwzorowywać działania wojenne oparte o relacje historyczne zaczerpnięte ze stron słynnego dzieła greckiego poety Homera „Iliady” – opowieści o mniej więcej ostatnich 50 dniach wojny trojańskiej.
– Wyodrębniliśmy informacje potrzebne do stworzenia symulacji walki odwzorowując codzienne czynności wykonywane przez elitarnych wojowników w późnej epoce brązu. Następnie wykorzystaliśmy dane paleoklimatyczne, aby odtworzyć warunki środowiskowe z tego czasu panujące w Troi – powiedzieli Flouris.
Badania sugerują, iż temperatura w tym regionie w późnej epoce brązu wynosiła od 18 do 20 stopni Celsjusza, a roczna wilgotność względna wahała się od 70 do 80 proc.
Ale badacze poszli jeszcze dalej. Chcieli mieć pełny obraz zarówno panujących wówczas warunków, jak i możliwości i sprawności dawnych wojowników. Dlatego ochotnicy z piechoty morskiej przestrzegali diety podobnej do tej, którą jadłby mykeński żołnierz przygotowując się do bitwy. Taki posiłek składał się z chleba, wołowiny, koziego sera, zielonych oliwek, cebuli i czerwonego wina.
Bitwa
Do stworzenia replik uczeni skorzystali z metali, w tym miedzi i cynku, czyli stopu najbliższego oryginalnemu materiałowi pradawnej zbroi. Odtworzony pancerz odpowiadał dokładnym wymiarom artefaktu, a po ukończeniu wraz z hełmem ważył 23 kilogramy. Każdy z uczestników testów chodził, biegał, jeździł repliką rydwanu i walczył przyodziany w ciężki pancerz dzięki miecza, włóczni oraz łuku i strzał.
Podczas symulowanych walk żołnierze brali udział w różnych starciach, w tym w pojedynkach jeden na jeden, walkach piechoty z rydwanami czy starciach na odległość. Zespół stwierdził, iż zbroja nie ograniczała zdolności bojowych ani nie powodowała poważnego obciążenia użytkownika. Nadawała się do wielogodzinnych walk. Badacze spekulują, iż mykeńska technologia produkcji pancerzy miała spory wpływ na historię tej części świata.
– Zbroja tego typu nadawała się do użycia w bitwie, a nie tylko podczas ceremonii. Skuteczność i różnorodność mykeńskich mieczy i włóczni jest znana od dawna. Dodanie to tego zestawu ciężkiej zbroi zapewniało elitarnym wojownikom mykeńskim znaczną przewagę – stwierdzili Flouris, dodając jednocześnie, iż Mykeńczycy „byli jednymi z najlepiej wyposażonych” żołnierzy w tamtym okresie.
– Dodając do tego opancerzonych wojowników, których zabierano na pole bitwy w rydwanach, a zatem przybywających na linię frontu z pełnymi zasobami energii, okazuje się, iż ci wojownicy musieli być groźnymi przeciwnikami – ocenił Flouris.
Jednak tego typu pancerze nosili tylko bogaci, elitarni wojownicy, o czym świadczą cenne artefakty znalezione razem ze zbroją w grobowcu w pobliżu Dendry. Szeregowi żołnierze nie mieli pancerzy w ogóle lub nosili znacznie lżejszą ochronę.
Źródło: Public Library of Science, Live Science, fot. Flouris et al., 2024, PLOS ONE, CC-BY 4.0
