D66, VVD en CDA gaan samen verder met coalitiegesprekken en hebben daarvoor de deadline van 30 januari gesteld. Koning Willem-Alexander benoemde Rianne Letschert, bestuursvoorzitter van de Universiteit Maastricht, tot nieuwe informateur. Zij moet de drie partijen begeleiden naar een regeerakkoord. De beslissing volgt op de conclusie van voormalig informateur Sybrand Buma dat de kabinetformatie vastliep op onderlinge blokkades.
Buma constateerde vorige week dat de inhoudelijke verschillen tussen de partijen wel te overbruggen zijn, maar dat de bereidheid tot samenwerking ontbreekt. Hij voerde gesprekken met vijf partijleiders: D66, CDA, VVD, GroenLinks-PvdA en JA21. «Ook daar bleek: op inhoud best wel iets om over verder te praten, overbrugbaar, maar op bereidheid tot samenwerking niet», aldus Buma tegenover ANP.
Alle vijf de partijen vonden gemeenschappelijke grond in de "positieve agenda" die D66 en CDA eerder die week hadden gepresenteerd. Toch bleven de blokkades overeind: de VVD sluit samenwerking met GroenLinks-PvdA categorisch uit, terwijl D66 bezwaren blijft houden tegen een coalitie met JA21. Buma adviseerde daarop een nieuwe gespreksronde, die volgens hem "de laatste informatieronde" moet zijn.
Kritiek uit de oppositie
De coalitieplannen stuiten op felle kritiek vanuit de oppositie. GroenLinks-PvdA-leider Jesse Klaver waarschuwde tijdens het debat over Buma's rapport voor de onzekerheid van een minderheidskabinet. «De oppositie zou snel verantwoordelijk worden gehouden voor die onzekerheid, en wij zullen die verantwoordelijkheid niet accepteren», zei Klaver. Hij noemde de plannen van de drie partijen «een zeer riskant experiment».
PVV-leider Geert Wilders richtte zich in het formatiedebat rechtstreeks tot D66-leider Rob Jetten met zorgen over de zorg. «Jullie zijn waarschijnlijk van plan miljarden te bezuinigen op de zorg», zei Wilders. Ook ChristenUnie-leider Mirjam Bikker uitte haar bezorgdheid. «We moeten meedogenloze bezuinigingen op de zorg vermijden en ervoor zorgen dat toekomstige ouderenzorg meelevend blijft», aldus Bikker.
Miljarden in de zorg
Jetten erkende dat sociale zekerheid en zorg niet uitgebreid aan bod kwamen in het initiële formatiedocument. «Dat is het eerlijke beeld, en het is in het belang van Nederland dat we dienovereenkomstig beslissingen nemen», reageerde de D66-leider. Hij wees op gesprekken met experts over de uitdagingen op de arbeidsmarkt en de noodzaak van ingrijpende hervormingen in de zorg. «Miljarden zullen de komende jaren worden geïnvesteerd, maar het systeem zal grenzen bereiken, en wachtlijsten groeien al», aldus Jetten.
De drie partijen draaien de geplande halvering van het eigen risico terug. Deze maatregel, een PVV-initiatief dat het demissionaire kabinet doorvoerde, zou de staat jaarlijks enkele miljarden euro's kosten.
De onderhandelende partijen missen momenteel een meerderheid in zowel de Tweede als de Eerste Kamer, wat de kans op een minderheidskabinet vergroot.
Let op: Dit artikel is gemaakt met Kunstmatige Intelligentie (AI).
