Nowa umowa Ukrainy ze Stanami Zjednoczonymi dotycząca wydobycia surowców naturalnych budzi poważne obawy co do jej zgodności z europejskimi regulacjami oraz wpływu na suwerenność gospodarczą kraju – wynika z analizy portalu „Europejska Prawda”, który uzyskał dostęp do tekstu porozumienia.
Jednym z kluczowych zapisów umowy jest przyznanie firmom amerykańskim wyłącznego prawa do nowych inwestycji w sektorze wydobycia surowców, od rudy metali po gaz ziemny. Dopiero w przypadku braku zainteresowania ze strony inwestorów z USA, ukraiński rząd będzie mógł zaproponować te same projekty firmom europejskim i krajowym.
Co więcej, umowa nakłada na Ukrainę obowiązek ujawniania Stanom Zjednoczonym wszystkich szczegółów negocjacji z innymi potencjalnymi inwestorami, a także zakazuje oferowania im korzystniejszych warunków niż te przyznane firmom amerykańskim – choćby przez rok po odmowie ze strony USA.
Kolejne kontrowersje budzi zapis, który zobowiązuje Ukrainę do wprowadzenia w licencjach na wydobycie zakazu sprzedaży kluczowych surowców do państw uznanych przez USA za strategicznych rywali. Istnieje ryzyko, iż na taką listę może trafić również Unia Europejska, co mogłoby utrudnić handel surowcami z europejskimi partnerami Ukrainy.
Jeszcze większe obawy wywołuje mechanizm zarządzania Funduszem Kompensacyjnym, który ma pokrywać koszty amerykańskiej pomocy dla Ukrainy. Zgodnie z zapisami umowy:
• Kontrolę nad funduszem przejmie DFC (U.S. International Development Finance Corporation), a jego działalnością pokieruje amerykański zarządca, którego wybór nie będzie konsultowany z Ukrainą.
• Większość członków rady nadzorczej będzie pochodzić z USA, a ich głosy będą wystarczające do podejmowania decyzji bez zgody ukraińskich przedstawicieli.
• Fundusz będzie zarejestrowany w Stanach Zjednoczonych, a wszelkie spory dotyczące jego działalności Ukraina będzie musiała rozstrzygać przed sądem w Nowym Jorku, a nie w swoich instytucjach prawnych.
Według ustaleń „Europejskiej Prawdy” administracja prezydenta Donalda Trumpa przywróciła do porozumienia zapis zobowiązujący Ukrainę do pełnego zwrotu amerykańskiej pomocy udzielonej od początku rosyjskiej inwazji w 2022 roku.
Prezydent Wołodymyr Zełenski potwierdził, iż nie ma jeszcze ostatecznej wersji porozumienia, ale negocjacje trwają, a administracja USA oczekuje podpisania umowy w najbliższym czasie.
Eksperci ostrzegają, iż takie warunki mogą naruszać zasady konkurencji Unii Europejskiej, z którą Ukraina dąży do integracji. Specjalne prawa dla amerykańskich firm i ograniczenia w handlu mogą stać się przeszkodą na drodze do członkostwa w UE.
Źródło: EP
Opracowanie BIS – Biuletyn Informacyjny Studium
