Jak przygotować się na kryzys, zanim wybuchnie? Sieć Mapuj Pomoc przedstawia receptę na sprawniejszy system bezpieczeństwa

Czy Polska jest gotowa na kolejny kryzys — migracyjny, klimatyczny lub wojnę hybrydową? Sieć Mapuj Pomoc publikuje zestaw 45 konkretnych rekomendacji, które pokazują, co można usprawnić tu i teraz, zanim wydarzy się sytuacja wymagająca mobilizacji wszystkich służb i instytucji państwa.

Dokument „Lekcje z kryzysu: rekomendacje systemowe” powstał na bazie doświadczeń z kryzysu uchodźczego oraz powodzi. To pierwsze w Polsce opracowanie, w którym ponad 60 organizacji społecznych – w tymFundacja To Proste, PAH, Caritas Polska, TRATWA, Fundacja Folkowisko, Obserwatorium Bezpieczeństwa, Banki Żywności, HumanDoc czy IOM jak również przedstawiciele samorządów i eksperci wspólnie przeanalizowało, jak działał system ochrony ludności — i jak może działać lepiej. Rekomendacje są zapowiedzią większej publikacji: podręcznika „Lekcje z kryzysu – praktyczny poradnik dla samorządów, lokalnych liderów i organizacji”, który ukaże się w połowie lutego 2026 r. i ma stać się praktycznym narzędziem dla administracji i instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo.

Kryzysy pokazują słabości systemu. Ten dokument pokazuje, jak je naprawić

Przez ostatnie lata Polacy mierzyli się z wyzwaniami, które wcześniej wydawały się abstrakcyjne: masowym napływem uchodźców, powodziami, zatorami logistycznymi, dezinformacją, przeciążeniem szkół i systemu zdrowia. Wnioski z tych doświadczeń są jasne: sprawne państwo to nie tylko ustawy i służby, ale również dobrze skoordynowane działania między instytucjami, samorządami i organizacjami społecznymi. W tym systemie “hardware” – czyli schrony, magazyny, sprzęt gaśniczy i ratowniczy, musi widzieć i dostrzegać rolę “software”, czyli organizacji zajmujących się osobami starszymi, z niepełnosprawnością oraz innymi ofiarami trwającego kryzysu.

Dlatego rekomendacje obejmują siedem kluczowych obszarów bezpieczeństwa:

• Architektura zarządzania kryzysowego – jasne role, stałe zasady współpracy, gotowe modele koordynacji.
• Informacja i dane – wspólne standardy wymiany informacji, aktualne mapy zasobów, szybki przepływ wiedzy.
• Edukacja i dobrostan dzieci – rozwiązania chroniące najmłodszych podczas sytuacji kryzysowych.
• Wolontariat i bezpieczeństwo – systemowe ramy działania tysięcy osób, które w kryzysie stają się „siłą pierwszej reakcji”
• Media i komunikacja – narzędzia przeciwdziałające dezinformacji i chaosowi informacyjnemu.
• Logistyka i magazyny – profilowane magazyny, zasady dystrybucji, gotowe łańcuchy dostaw.
• Mieszkalnictwo i usamodzielnienie – rozwiązania, które wspierają osoby poszkodowane nie tylko „w pierwszej godzinie”, ale miesiące po zdarzeniach.

Zmiany, które można wdrożyć bez ustaw i wielkich reform

Najważniejsza informacja?

Te 45 rekomendacji, przygotowanych przez Członków Sieci Mapuj Pomoc, nie wymaga zmian w prawie! Wiele z nich nie wymaga dodatkowych nakładów finansowych.
Można je wprowadzać od razu — poprzez: porozumienia między instytucjami; uporządkowaną współpracę; lepszy przepływ danych; doprecyzowanie ról i odpowiedzialności; ustalenie wspólnych procedur jeszcze „przed alarmem”.

To narzędzia, które realnie mogą skrócić czas reakcji, ograniczyć chaos i poprawić bezpieczeństwo milionów obywateli w sytuacjach zagrożenia.

Jakie konkretne rekomendacje, znajdziemy w dokumencie?

Zebraliśmy ich 45 i każda jest ważna i ma najważniejszy wpływ nasprawniejsze ratownictwo, ochronę ludności jak i pomoc ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych czy innych kryzysów humanitarnych na terenie Polski.

Rekomendacja 1: Obowiązkowe uwzględnienie przedstawicieli organizacji społecznych (nie tylko ratowniczych) w składzie zespołów zarządzania kryzysowego na poziomie powiatu i województwa, jasno wynikający z przepisów.

Dlaczego to ważne?-> Dzięki temu, w trakcie kryzysu, organizacje społeczne od pierwszych dni kryzysu będą wiedzieć kto, gdzi i jakiej pomocy potrzebuje i dostosują wsparcie do aktualnych potrzeb

Rekomendacja 2: Wizerunkowe wsparcie tych organizacje, które realnie działają w terenie. Rekomendujemy opublikowanie listy podmiotów ochrony ludności oraz aktywnych i zweryfikowanych organizacji społecznych na stronie danego urzędu (w widocznym miejscu).

Dlaczego to ważne?-> Przejrzysty system identyfikacji wzmocni poczucie bezpieczeństwa mieszkańców Polski i umożliwi łatwe odróżnienie podmiotów zweryfikowanych od niesprawdzonych, ograniczy ryzyko działań nieuprawnionych grup, zapewnia większe bezpieczeństwo poszkodowanych osób”

Rekomednacja 3: Wpracowanie zasad dostępu NGO do danych będących w dyspozycji ZZK w sytuacjach kryzysowych, w szczególności opracowanie i podpisanie umów ramowych pomiędzy OPS/MOPS a organizacjami społecznymi udzielającymi pomocy poszkodowanym w kryzysie, celem umożliwienia wspólnego zbierania danych na temat beneficjentów

-> Dlaczego to ważne? -> Tyle mówi się o marnowaniu pomocy. Dzięki współpracy i przejrzystym zasadom, pomoc od pierwszych dni kryzysu trafi do naprawdę potrzebujących. Organizacje będą mogły wesprzeć system zbierania danych, państwo usprawni i przyspieszy proces otrzymania wsparcia przez osoby które naprawdę tego potrzebują.

Podręcznik „Lekcje z kryzysu – rekomendacje dla małych i średnich organizacji” już wkrótce

“Rekomendacje Systemowe” stanowią zapowiedź obszernej publikacji, która ukaże się w połowie lutego 2026 r. Poradnik ma być praktycznym wsparciem dla lokalnych liderów i organizacji pozarządowych. Jak mówi przewodnicząca Sieci Mapuj Pomoc “My, jako społeczność organizacji, skupiona wokół Grupy ds. Zarządzania Kryzysowego byliśmy zaangażowani w pomoc powodzianom i/lub uchodźcom. Postanowiliśmy podzielić się zdobytą wiedzą i doświadczeniem z terenu,aby nasza wiedza nie zniknęła, tylko dała moc zmiany przed kolejnymi kryzysami. W jednym miejscu spisaliśmy największe wyzwania jakim stawialiśmy czoła. Zebraliśmy również rekomendacje i dobre praktyki które umożliwiły nam pokonanie wielu trudności.”

Lutowy Poradnik, w przeważającej mierze, przeznaczony będzie dla pracowników i przedstawicieli małych i średnich organizacji pozarządowych oraz lokalnych liderów i liderek. To właśnie lokalni liderzy i małe i średni organizacje, w trakcie nagłego zagrożenia, podejmują działania, które wykraczają ponad ich dotychczasową wiedzę i zdobyte kompetencje. Starając się chronić życie, zdrowie innych, czują się w obowiązku by natychmiast rozpocząć pomoc. Mimo iż dziś nie prowadzą magazynu, nie pomagają w wyżywieniu osób, działając lokalnie staną się liderem lub liderką pomocy.

Aby ich trud nie poszedł na marne, już teraz musimy zacząć wdrażać “Rekomendacje systemowe”.

Dokument dostępny online

Pełną publikację „Lekcje z kryzysu: rekomendacje systemowe” można pobrać na stronie Sieci Mapuj Pomoc. SposóbPowstał on dzięki wsparciu Fundacji Orlen oraz PZU.S.A.

Linki

Link do publikacji: https://mapujpomoc.pl/wp-content/uploads/2025/12/Rekomendacje-systemowe-Lekcje-z-Kryzysu_Final.pdf

Link do szerszej informacji o procesie powstania: https://mapujpomoc.pl/zarzadzanie-kryzysowe/lekcje_z_kryzysu_rekomendacje_systemowe/

Kontakt dla redakcji:

Monika Miłowska

Przewodnicząca Sieci Mapuj Pomoc

[email protected]

500 196735

Karol Kantorski – Inspektor Wojewódzki, Oddział Prasowy, Biuro Wojewody Kujawsko-Pomorskiego