Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze wydał przełomową opinię dotyczącą odpowiedzialności państw za ochronę klimatu. Sąd orzekł, iż niepodjęcie adekwatnych działań w celu ochrony systemu klimatycznego może stanowić czyn bezprawny w rozumieniu prawa międzynarodowego. Opinia może stać się punktem zwrotnym dla międzynarodowego prawa klimatycznego i otworzyć drogę do kolejnych procesów sądowych.
Przewodniczący składu sędziowskiego Yuji Iwasawa oświadczył, iż niepodjęcie przez państwo adekwatnych działań w celu ochrony systemu klimatycznego może stanowić czyn bezprawny w rozumieniu prawa międzynarodowego. Wydana przez trybunał opinia liczy ponad 500 stron i nie jest prawnie wiążąca.
Mimo braku mocy prawnej, dokument może stać się punktem zwrotnym dla międzynarodowego prawa klimatycznego, jak przewiduje agencja AP. Sąd ocenił, iż prawo do "czystego, zdrowego i zrównoważonego środowiska" jest prawem człowieka.
Nowe możliwości procesów sądowych
Orzeczenie otwiera drogę do innych działań prawnych, w tym procesów wytaczanych przez państwa innym państwom przed MTS. Możliwe są również procesy przed sądami w poszczególnych krajach.
Przed siedzibą MTS w Hadze aktywiści klimatyczni demonstrowali z banerem o treści: "Sądy przemówiły. Prawo jest jasne. Państwa muszą DZIAŁAĆ TERAZ!", jak przekazała AP.
Presja małych państw wyspiarskich
Po latach presji ze strony małych państw wyspiarskich, takich jak Vanuatu, które obawiają się zniknięcia pod podnoszącym się poziomem morza, w 2023 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ poprosiło MTS o opinię doradczą. Dotyczyła ona odpowiedzialności państw w kwestii zmian klimatycznych.
W ciągu dekady, od 2013 do 2023 roku, poziom morza podniósł się przeciętnie o 4,3 centymetra, przy czym na niektórych obszarach Pacyfiku wzrost był większy. Średnie temperatury wzrosły natomiast od czasów przedprzemysłowych o 1,3 stopnia Celsjusza.
Seria sukcesów prawnych
Wydanie opinii przez MTS jest kolejnym sukcesem prawnym odniesionym przez wyspiarskie narody. W lipcu Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka orzekł, iż państwa mają prawny obowiązek chronić i ratować ekosystemy.
W ubiegłym roku Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał natomiast, iż rządy muszą skuteczniej chronić swoich obywateli przed skutkami zmian klimatu. Te orzeczenia tworzą coraz silniejszą podstawę prawną dla działań na rzecz ochrony klimatu.
(PAP) Uwaga: Ten artykuł został zredagowany przy pomocy Sztucznej Inteligencji.
