Pamięć, która nie gaśnie – Jasło w hołdzie ofiarom ukraińskiego ludobójstwa

11 lipca 2025 roku w Jaśle, przy pomniku Golgota Wschodu, w 82. rocznicę jednej z najtragiczniejszych kart polskiej historii – zbrodni wołyńskiej, przedstawiciele Powiatu Jasielskiego uczcili pamięć tysięcy Polaków zamordowanych przez ukraińskich nacjonalistów.

W tym roku po raz pierwszy dzień ten obchodzony jest jako oficjalne święto państwowe: Narodowy Dzień Pamięci o Polakach – Ofiarach Ludobójstwa dokonanego przez OUN i UPA na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej Polskiej, ustanowione ustawą z 4 czerwca 2025 roku. To symboliczny, ale długo oczekiwany gest, który zamyka pewien etap przemilczenia i przypomina, iż prawda historyczna jest fundamentem tożsamości narodowej.

W powiecie jasielskim od wielu lat, 11 lipca, oddawany jest hołd ofiarom ukraińskich zbrodni. Tablica z inskrypcją „Polakom, ofiarom ludobójstwa dokonanego przez oprawców OUN-UPA” została odsłonięta w kwietniu 2010 roku.

Krwawa niedziela – rana, która nie zabliźniła się do dziś

11 lipca 1943 roku przeszedł do historii jako krwawa niedziela – dzień apogeum ludobójstwa dokonanego przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) i Ukraińską Powstańczą Armię (UPA). Tego dnia zaatakowano blisko 100 polskich miejscowości na Wołyniu. Mieszkańcy wsi, całe rodziny, kobiety, dzieci i starcy – ginęli tylko dlatego, iż byli Polakami. Często mordowani w bestialski sposób, którego brutalność do dziś poraża historyków i świadków tamtych wydarzeń.

Fot. Starostwo Powiatowe w Jaśle

Nowa ustawa nie tylko przypomina o skali tragedii, ale i precyzuje: „Zamordowali ponad sto tysięcy Polaków, głównie mieszkańców wsi, zniszczyli ich mienie i doprowadzili do uchodźstwa z Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej setek tysięcy Polaków. Apogeum tej zbrodni przypada na lipiec 1943 r., a symboliczną datą hekatomby Polaków z rąk ukraińskich nacjonalistów jest dzień 11 lipca 1943 r., kiedy Polacy byli mordowani w około stu miejscowościach”.

Modlitwa przy „Golgocie Wschodu”

Inicjatorem wydarzenia był starosta Adam Pawluś, który wspólnie z wicestarostą Tadeuszem Gorgoszem i etatowym członkiem Zarządu Powiatu w Jaśle Janem Muzyką, oddał hołd ofiarom rzezi wołyńskiej poprzez modlitwę, złożenie kwiatów i zapalenie zniczy przy pomniku Golgota Wschodu.

– Podstawą dobrego współżycia narodów jest uczciwe rozliczenie się z historią. Ofiary wołyńskiego ludobójstwa muszą zostać odnalezione i godnie pochowane, aby ich bliscy mogli wreszcie oddać im należny hołd – zgodnie z zasadami naszej cywilizacji i ludzkiej pamięci. – powiedział starosta jasielski Adam Pawluś.

Uznanie zbrodni wołyńskiej za ludobójstwo to nie kwestia semantyki, ale akt sprawiedliwości wobec ofiar i ich potomków. Szacuje się, iż w latach 1939–1947 ukraińscy nacjonaliści zamordowali ponad 120 tysięcy Polaków – na Wołyniu, w Małopolsce Wschodniej, na Polesiu i Lubelszczyźnie. Wprowadzenie nowego święta państwowego to wyraźny sygnał, iż Polska nie zapomina. „Męczeńska śmierć z powodu przynależności do narodu polskiego zasługuje na pamięć” – głosi ustawa.

Fot. Starostwo Powiatowe w Jaśle

Hołd oddany ofiarom tego ludobójstwa to nie tylko wyraz czci dla pomordowanych, ale i przypomnienie, iż historia domaga się prawdy, a pamięć – odwagi. W obliczu prób relatywizowania zbrodni, to właśnie takie upamiętnienia przywracają godność ofiarom i pokazują, iż odpowiedzialność za przeszłość jest częścią naszej wspólnej przyszłości.