Rzeki, które wpływają do Jeziora Solińskiego. Historia, przebieg i znaczenie

Zdjęcie: Jezioro Solińskie | foto Kamil Mielnikiewicz

Jezioro Solińskie od północy otoczone jest Górami Sanocko-Turczańskimi, a od południa pasmem Bieszczadów Zachodnich. Pierwszy projekt zagospodarowania hydroenergetycznego doliny Sanu opracował w 1921 roku profesor Karol Pomianowski z Politechniki Warszawskiej. Pierwsze rozpoznania geologiczno-hydrologiczne doliny przeprowadzono w latach 1936–1937, jednak dalsze prace przerwała II wojna światowa. Nowa koncepcja zabudowy doliny Sanu powstała w 1955 roku pod kierownictwem inżyniera Bolesława Kozłowskiego. Wybór miejsca na zaporę padł na przewężenie doliny poniżej ujścia Solinki do Sanu, w pobliżu wsi Solina. Budowa rozpoczęła się w 1960 roku, a prace ziemne i fundamentowe zakończono w 1964 roku. W lipcu 1964 roku rozpoczęto wznoszenie korpusu zapory, a podstawowe roboty betoniarskie zamknięto pod koniec lutego 1968 roku. W międzyczasie trwała budowa budynku elektrowni i montaż urządzeń hydroenergetycznych. Pierwsza turbina została uruchomiona 9 marca 1968 roku, a zapora została oddana do eksploatacji 20 lipca tego samego roku.

Generalnym projektantem kompleksu hydroenergetycznego był inżynier Feliks Niczkie, a przy budowie zapory pracowało ponad 2000 osób. Zbiornik powstał w miejscu dawnych wsi: Solina (historyczna lokacja), Teleśnica Sanna, Horodek, Sokole, Chrewt i część Wołkowyi.

Charakterystyka Jeziora Solińskiego

Jezioro Solińskie ma powierzchnię około 22 kilometrów kwadratowych, pojemność 472 milionów metrów sześciennych i bardzo rozwiniętą linię brzegową – około 166 kilometrów. Maksymalna głębokość przy zaporze wynosi 60 metrów, a lustro wody utrzymywane jest średnio na poziomie 420 m n.p.m. Pod zaporą znajduje się elektrownia wodna o mocy 200 MW. W wodach zbiornika występuje zróżnicowana fauna rybna, w tym sandacze, okonie, bolenie, leszcze, płocie, szczupaki, sumy, karpie i klenie. Duże okazy karpi obserwowane są przy koronie zapory. Budowa zapory wpłynęła również na populacje płoci, uklei i okoni, które migrują ze zbiornika w górę rzek i dopływów, stanowiąc potencjalne zagrożenie dla gatunków miejscowych, np. pstrąga potokowego.

Rzeki, które wpływają do Jeziora Solińskiego

San jest najważniejszą rzeką zasilającą Jezioro Solińskie. Ma długość 457,76 kilometra i jest prawobrzeżnym dopływem Wisły. Na odcinku 54 kilometrów stanowi granicę polsko-ukraińską. Jego źródło znajduje się na Ukrainie, na południowo-wschodnich stokach Piniaszkowego w Bieszczadach Zachodnich, w pobliżu miejscowości Sianki, na wysokości około 925 m n.p.m. San w górnym biegu płynie na północny zachód przez Bieszczady, tworząc przełom między Otrytem a Tołstą. Na tym odcinku utworzono dwa sztuczne zbiorniki wodne: Jezioro Solińskie i Jezioro Myczkowieckie. Później San skręca na północ i przepływa przez Pogórze Środkowobeskidzkie, oddzielając Pogórze Przemyskie od Pogórza Dynowskiego, a dalej na wschód przez Bramę Przemyską, ostatecznie przyjmując kierunek północno-zachodni i uchodząc do Wisły w okolicach Sandomierza.

Drugą rzeką jest Solinka mająca 48,1 kilometra długości i bierze początek na południowych stokach Rosochy w masywie Hyrlatej, na wysokości około 1000 m n.p.m. Na początku opływa od zachodu masyw Hyrlatej, przepływając przez miejscowość Solinka, następnie kieruje się na wschód przez Żubracze i Majdan. Dolina Solinki oddziela Wysoki Dział od pasma granicznego. Za Cisną rzeka skręca na północ, przepływając pomiędzy masywami Łopiennika i Falowej. W Bukowcu Solinka wpada do Jeziora Solińskiego, tworząc jego zachodnie odgałęzienie. Ponad połowa długości rzeki – 27 kilometrów – przepływa przez gminę Cisna.

Czarny, nazywany również Potokiem Czarnym, jest prawobrzeżnym dopływem. Powstaje z połączenia kilku niewielkich cieków spływających z południowego stoku Besidy w paśmie Żuków, na wysokości ok. 760 m n.p.m. Rzeka płynie na zachód szeroką doliną, ograniczoną od północy pasmem Żukowa, od południa – masywem Ostrego. Przepływa przez miejscowości Czarna i Polana, gdzie uchodzi do Jeziora Solińskiego, tworząc Zatokę Czarnego, która łączy się z głównymi wodami Sanu. Największym dopływem Czarnego jest potok Głuchy, uchodzący we wsi Polana.