Wpływ działalności człowieka na przyrodę

Praktyki religijne, decyzje polityczne oraz działania wojenne mogą mieć dalekosiężne skutki dla procesów ewolucyjnych wpływających na organizmy żyjące w środowiskach miejskich. To wyniki badań prowadzonych przez międzynarodowy zespół badaczy, którego członkinią jest prof. Marta Szulkin z Wydziału Biologii UW. Artykuł na ten temat został opublikowany w czasopiśmie „Nature cities”.

Międzynarodowy zespół naukowców z Polski, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Brazylii, Ekwadoru, Francji, Niemiec i Ukrainy analizuje wpływ czynników społecznych, politycznych i militarnych na przyrodę i jej procesy ewolucyjne. Wyniki badań zostały opublikowane w artykule Legacy effects of religion, politics and war on urban evolutionary biology, który ukazał się w czasopiśmie „Nature cities”. Autorką korespondencyjną pracy jest prof. Marta Szulkin z Wydziału Biologii UW.

Autorzy wskazali trzy obszary wpływu człowieka na przyrodę – praktyki religijne, decyzje polityczne oraz działania wojenne. Opisali, w jaki sposób społeczne interakcje między ludźmi a dziką przyrodą miejską mogą prowadzić do zmian ewolucyjnych u zwierząt lub roślin, powodując takie zjawiska, jak m.in. dryfty genetyczne, mutacje lub wyginięcie populacji.

– Artykuł wnosi nowe spojrzenie do biologii ewolucyjnej, integrując ją z naukami społecznymi i humanistyką. W badaniach skupiamy się na systematycznym pokazaniu, iż religia, polityka i wojna – tradycyjnie analizowane w ramach nauk socjologicznych czy historycznych – mają realny wpływ na ewolucję organizmów żyjących w miastach – mówi prof. Marta Szulkin.

Trzy obszary wpływu

W opublikowanej pracy badacze wskazują, iż praktyki religijne mogą być jednym z czynników sprzyjających bioróżnorodności, jak i prowadzących do zachwiania równowagi biologicznej. Wyspami bioróżnorodności miejskiej mogą być np. cmentarze w Polsce stanowiące schronienie dla ptaków. Z drugiej strony – obrzędy modlitewne praktykowane w Azji związane z wypuszczaniem zwierząt (ryb, ptaków, żab) w innych miejscach niż ich pierwotne zasiedlenie – mogą powodować zmiany biologiczne w ekosystemach.

Badacze analizują również przyrodnicze konsekwencje decyzji politycznych zarówno w skali makro, jak i mikro. W artykule przywołują m.in. zmiany polityczno-gospodarcze po 1989 roku w Europie Środkowo-Wschodniej prowadzące do gwałtownej suburbanizacji oraz lokalne decyzje w różnych miastach na świecie dotyczące zieleni miejskich, skutkujące zmianami w funkcjonowaniu populacji małych zwierząt.

Trzecim czynnikiem analizowanym przez badaczy, najbardziej wpływającym na środowisko przyrodnicze, są działania militarne. Przykładem takich dalekosiężnych skutków są np. zmiany zaobserwowane w Charkowie w Ukrainie, gdzie działania wojenne spowodowały zanik występowania kilku gatunków ptaków, w szczególności populacji wróbli.

Interdyscyplinarne podejście

Jak wskazują naukowcy, badania nad ewolucją biologiczną w środowiskach miejskich tradycyjnie koncentrują się na czynnikach fizycznych, takich jak fragmentacja siedlisk, zanieczyszczenie czy dostępność zasobów, często pomijając społeczne i polityczne czynniki kształtujące środowiska miejskie. Ujęcie zaprezentowane w „Nature cities” stanowi bardziej zintegrowaną perspektywę badawczą.