W czasach wzrastających cen energii każde dodatkowe wsparcie finansowe ma ogromne znaczenie dla domowego budżetu. Niewielu Polaków zdaje sobie jednak sprawę z istnienia specjalnego świadczenia wypłacanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, które może znacząco odciążyć portfele osób uprawnionych. Mowa o ryczałcie energetycznym, który od marca 2025 roku wynosi 312,71 złotych netto miesięcznie i jest przekazywany beneficjentom wraz z ich podstawowym świadczeniem emerytalnym.
fot. Warszawa w Pigułce
Ryczałt energetyczny to forma wsparcia finansowego przeznaczona na pokrycie rosnących kosztów mediów. Pieniądze otrzymywane w ramach tego świadczenia mogą zostać wykorzystane na opłacenie rachunków za prąd, gaz czy ogrzewanie, co w obliczu ciągłych podwyżek cen energii stanowi istotne wsparcie dla wielu gospodarstw domowych. Co ważne, kwota ta nie podlega opodatkowaniu, więc cała suma trafia bezpośrednio do kieszeni uprawnionych osób.
Historia ryczałtu energetycznego sięga wielu lat wstecz, ale jego wysokość znacząco wzrosła w ostatnim czasie. Jeszcze w 2020 roku wynosiła zaledwie 171,41 złotych. W kolejnych latach obserwowaliśmy systematyczne, choć niewielkie podwyżki – w 2021 roku było to 179,81 złotych, a w 2022 roku kwota wzrosła do 192,58 złotych. Prawdziwy przełom nastąpił w 2023 roku, kiedy wysokość świadczenia podniesiono do 255,17 złotych. W 2024 roku było to już 299,82 złotych, by ostatecznie w marcu 2025 roku osiągnąć obecną wartość 312,71 złotych netto miesięcznie.
Świadczenie to podlega corocznej waloryzacji przeprowadzanej w marcu, podobnie jak emerytury i renty. W porównaniu z kwotą obowiązującą dwa lata temu, obecna wysokość ryczałtu wzrosła o ponad 60 złotych, co stanowi znaczącą różnicę dla budżetów domowych beneficjentów. Jednak wzrost rok do roku nie jest już tak imponujący – zaledwie 13 złotych w porównaniu z 2024 rokiem.
Kto może ubiegać się o ryczałt energetyczny? Wbrew pozorom, nie jest to świadczenie dostępne dla wszystkich emerytów i rencistów. Krąg uprawnionych jest ściśle określony i obejmuje osoby o szczególnej przeszłości. Przede wszystkim są to kombatanci i inne osoby, które działały na rzecz niepodległości Polski lub były ofiarami represji. Dodatkowo, do świadczenia mają prawo żołnierze, którzy odbywali zastępczą służbę wojskową i byli przymusowo zatrudniani w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach pozyskiwania rud uranowych lub batalionach budowlanych.
Uprawnienia do ryczałtu energetycznego przysługują również wdowom i wdowcom po osobach z wyżej wymienionych grup, pod warunkiem iż pobierają emeryturę lub rentę. Dotyczy to zarówno wdów i wdowców po kombatantach i innych osobach uprawnionych, jak i wdów po żołnierzach przymusowo zatrudnianych podczas służby zastępczej. Jest to istotny aspekt tego świadczenia, ponieważ oznacza, iż może ono być w pewien sposób „dziedziczone” – po śmierci uprawnionego małżonek może przez cały czas otrzymywać wsparcie finansowe.
Proces ubiegania się o ryczałt energetyczny wymaga złożenia odpowiedniego wniosku. Formularz ZUS-ERK można pobrać ze strony internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub otrzymać bezpośrednio w placówce ZUS. Sam wniosek to jednak nie wszystko – konieczne jest dołączenie dokumentacji potwierdzającej uprawnienia do świadczenia. Wymagane załączniki różnią się w zależności od kategorii, do której należy wnioskodawca.
Kombatanci i osoby represjonowane muszą dołączyć decyzję szefa Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, która stwierdza okresy działalności kombatanckiej lub represji. W przypadku wdów i wdowców po kombatantach niezbędna jest decyzja potwierdzająca uprawnienia jako członka rodziny po kombatancie. Żołnierze, którzy byli przymusowo zatrudniani w ramach zastępczej służby wojskowej, muszą przedstawić zaświadczenie z Wojskowej Komendy Uzupełnień, potwierdzające okres i rodzaj przymusowego zatrudnienia. Natomiast wdowy po żołnierzach przymusowo zatrudnionych powinny dołączyć zaświadczenie wydane przez adekwatny organ wojskowy.
Wysokość ryczałtu energetycznego jest corocznie ogłaszana przez Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Komunikat w tej sprawie publikowany jest do siódmego dnia roboczego lutego każdego roku, co pozwala na odpowiednie przygotowanie do marcowej waloryzacji. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, po otrzymaniu informacji o nowej wysokości świadczenia, automatycznie dostosowuje wypłaty dla wszystkich uprawnionych osób.
Warto podkreślić, iż ryczałt energetyczny jest świadczeniem niezależnym od innych form wsparcia, takich jak dodatek energetyczny czy zasiłek celowy na opłacenie rachunków za energię. Oznacza to, iż osoby uprawnione do ryczałtu energetycznego mogą jednocześnie ubiegać się o inne formy pomocy, jeżeli spełniają wymagane kryteria. Jest to szczególnie istotne w kontekście rosnących kosztów utrzymania i malejącej siły nabywczej emerytur i rent.
Dla wielu uprawnionych osób ryczałt energetyczny stanowi istotne uzupełnienie miesięcznych dochodów. W skali roku jest to ponad 3750 złotych dodatkowego wsparcia, które może znacząco poprawić jakość życia emerytów i rencistów znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej. Dla osób o najniższych świadczeniach podstawowych, dodatkowe 312,71 złotych miesięcznie może stanowić choćby 15-20% całkowitego dochodu.
Osoby, które podejrzewają, iż mogą być uprawnione do ryczałtu energetycznego, powinny skontaktować się z najbliższą placówką ZUS lub Urzędem do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Pracownicy tych instytucji pomogą ustalić, czy wnioskodawca spełnia kryteria uprawniające do świadczenia oraz doradzą, jakie dokumenty należy zgromadzić, aby skutecznie ubiegać się o ryczałt.
W obliczu rosnących kosztów utrzymania i niepewnej sytuacji ekonomicznej, warto korzystać ze wszystkich dostępnych form wsparcia. Ryczałt energetyczny, choć skierowany do wąskiej grupy odbiorców, może stanowić istotne odciążenie domowego budżetu dla osób uprawnionych. Złożenie wniosku nie wiąże się z żadnymi opłatami, a potencjalne korzyści – ponad 312 złotych miesięcznie – z pewnością rekompensują czas poświęcony na dopełnienie formalności.
