Ministerstwo Edukacji Narodowej skierowało we wtorek do uzgodnień międzyresortowych projekt nowelizacji ustawy Prawo oświatowe dotyczący małych szkół. Propozycje mają pomóc w dostosowaniu edukacji do zmian demograficznych w Polsce. Według prognoz GUS liczba ludności Polski spadnie z 37,6 mln w 2023 roku do 30,9 mln w 2060 roku. To oznacza ubytek o 6,7 mln osób, czyli około 22 procent.
Resort zwrócił uwagę na systematyczny spadek liczby ludności Polski zgodnie z prognozą Głównego Urzędu Statystycznego na lata 2023-2060. Społeczeństwo polskie starzeje się, a procesy demograficzne wpływają na funkcjonowanie przedszkoli i szkół. Problemem staje się utrzymanie funkcjonowania publicznych szkół podstawowych oferujących adekwatny poziom nauczania blisko domów rodzinnych dzieci.
Alternatywa dla likwidacji małych szkół
Celem projektu jest wprowadzenie regulacji stanowiących alternatywę w stosunku do likwidacji małej szkoły podstawowej. Miejsca te, głównie po zakończeniu obowiązkowych zajęć edukacyjnych, mogą być wykorzystywane do zaspokajania innych niż potrzeby edukacyjne dzieci potrzeb lokalnej społeczności. Propozycje przewidują możliwość realizacji w niewykorzystywanej części budynku oświatowego innych zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego.
Zadania te obejmują w szczególności opiekę nad dziećmi do lat trzech, politykę senioralną, ochronę zdrowia i kulturę. Nie mogą jednak negatywnie wpływać na zapewnienie odpowiednich warunków funkcjonowania przedszkola, szkoły lub placówki. Muszą być zachowane bezpieczne i higieniczne warunki nauki, wychowania i opieki.
Korzyści dla uczniów i nauczycieli
Regulacje umożliwią gminom zagwarantowanie młodszym dzieciom edukacji w klasach I-III w szkole jak najbliżej rodzinnego domu, choćby przy niskiej liczbie uczniów. Jednocześnie pozwolą na zapewnienie uczniom klas IV-VIII odpowiedniej jakości edukacji w szkole zatrudniającej wykwalifikowanych nauczycieli. Z rozwiązań skorzystają także nauczyciele, którzy w tej chwili są zatrudniani w wielu szkołach, prowadząc po kilka godzin zajęć tygodniowo w każdej z nich.
Zatrudnienie nauczyciela na pełen etat w jednej szkole pozwala na pełniejsze wykorzystanie jego potencjału dla dobra uczniów. Daje także szanse na pełne korzystanie z przywilejów, takich jak zatrudnienie na podstawie mianowania czy skorzystanie z urlopu dla poratowania zdrowia.
Główne założenia projektu
Projekt ustawy zakłada utrzymanie dostępności edukacji blisko miejsca zamieszkania dzieci, szczególnie na terenach wiejskich i w małych miejscowościach. Przewiduje wykorzystanie nieużywanych części budynków oświatowych jako centrów społecznych i kulturalnych wspierających rozwój lokalnej społeczności. Ułatwi organizację i zarządzanie siecią szkół poprzez elastyczne tworzenie zespołów szkół, szkół filialnych i klas łączonych.
Dodatkowo wprowadzi rozwiązania wspierające nauczanie dwujęzyczne oraz deregulację procedur związanych z funkcjonowaniem oświaty samorządowej. Doprecyzuje przepisy regulujące funkcję opiekuńczą szkoły w zakresie opieki świetlicowej i zapewniania żywienia. Zwiększy transparentność i udział społeczności lokalnej w decyzjach o funkcjonowaniu szkół publicznych i niepublicznych.
Dramatyczne zmiany demograficzne
Dane GUS pokazują dramatyczny spadek liczby dzieci najmłodszych. Na terenach gmin miejskich i części miejskiej gmin miejsko-wiejskich spadek w 2024 roku w stosunku do 2020 roku wyniósł 22,7 procent. Na terenach gmin wiejskich i części wiejskiej gmin miejsko-wiejskich spadek ten wyniósł aż 29,8 procent.
Wzrost liczby seniorów w tym okresie wyniósł odpowiednio na obszarach miejskich 9,1 procent, a na obszarach wiejskich - 10,5 procent. Na obszarach miejskich liczba dzieci najmłodszych spadła z 621,3 tysięcy w 2020 roku do 480,4 tysięcy w 2024 roku. W grupie dzieci w wieku przedszkolnym odnotowano spadek o 9,2 procent, a liczba osób w wieku 65 lat i więcej zwiększyła się z 4,6 mln do 5,0 mln.
(PAP) Uwaga: Ten artykuł został zredagowany przy pomocy Sztucznej Inteligencji.
