W obliczu rosnących kosztów utrzymania i stale zwiększających się cen energii, każde dodatkowe wsparcie finansowe jest na wagę złota, szczególnie dla seniorów. Mało znane świadczenie wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych może stanowić znaczące wsparcie dla wybranych grup emerytów i rencistów.
Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce
Ryczałt energetyczny, bo o nim mowa, to dodatkowe 299,82 złotych netto miesięcznie, które trafia do kieszeni uprawnionych osób bez żadnych potrąceń podatkowych. Ta kwota, choć może wydawać się niewielka w kontekście obecnych cen, dla wielu seniorów stanowi istotne uzupełnienie domowego budżetu, pozwalające na pokrycie części rosnących opłat za energię, gaz i ogrzewanie.
Ryczałt energetyczny nie jest świadczeniem dostępnym dla wszystkich emerytów i rencistów. Krąg uprawnionych jest ściśle określony i obejmuje osoby, które w szczególny sposób przyczyniły się do niepodległości Polski lub doświadczyły represji. Przede wszystkim, prawo do tego dodatku przysługuje kombatantom oraz osobom, które aktywnie działały na rzecz niepodległości naszego kraju. Jest to forma uznania i podziękowania za ich poświęcenie i walkę o wolną Polskę. Dodatkowo, świadczenie to mogą otrzymać osoby, które były ofiarami represji politycznych w trudnych czasach historycznych.
Kolejną grupą uprawnionych są żołnierze, którzy w ramach zastępczej służby wojskowej byli przymusowo zatrudniani w miejscach takich jak kopalnie węgla, kamieniołomy czy zakłady wydobywcze rud uranowych. Dotyczy to również tych, którzy służyli w batalionach budowlanych w warunkach często zagrażających ich zdrowiu i życiu. Taka forma służby wojskowej była szczególnie uciążliwa i niebezpieczna, a ryczałt energetyczny stanowi formę rekompensaty za trudne doświadczenia z przeszłości.
Historia ryczałtu energetycznego sięga początków transformacji ustrojowej, kiedy to państwo polskie zaczęło w większym stopniu doceniać wkład kombatantów i osób represjonowanych w walkę o wolność i demokrację. Pierwotnie świadczenie to miało charakter symboliczny, jednak z biegiem lat jego wartość była systematycznie zwiększana, aby realnie wspierać seniorów w obliczu rosnących kosztów życia. Szczególnie istotne stało się to w kontekście dynamicznie wzrastających cen energii, które w ostatnich latach stanowią coraz większe obciążenie dla domowych budżetów.
Ważnym aspektem ryczałtu energetycznego jest jego coroczna waloryzacja, która następuje w marcu, wraz z ogólną waloryzacją świadczeń emerytalno-rentowych. Dzięki temu mechanizmowi kwota dodatku systematycznie rośnie, próbując nadążyć za inflacją i zwiększającymi się kosztami energii. W 2024 roku wysokość świadczenia wzrosła o blisko 45 złotych w porównaniu do roku poprzedniego, co stanowi znaczący zastrzyk gotówki dla beneficjentów. Dla porównania, w 2023 roku ryczałt wynosił około 255 złotych, co pokazuje skalę tegorocznej podwyżki.
Proces ustalania wysokości ryczałtu energetycznego jest transparentny. Za ogłoszenie kwoty obowiązującej w danym roku odpowiedzialny jest Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Komunikat w tej sprawie publikowany jest do siódmego dnia roboczego lutego, co daje odpowiedni czas na przygotowanie systemów informatycznych ZUS do wypłaty zwaloryzowanych świadczeń już od marca.
Interesującym aspektem ryczałtu energetycznego jest możliwość dziedziczenia prawa do tego świadczenia. W przypadku śmierci osoby bezpośrednio uprawnionej, członkowie jej rodziny – przede wszystkim wdowy i wdowcy, ale w niektórych przypadkach również inne osoby spełniające określone kryteria – mogą przejąć prawo do otrzymywania dodatku. To rozwiązanie pokazuje, iż państwo docenia nie tylko samych kombatantów czy osoby represjonowane, ale również ich bliskich, którzy często dzielili trudy i wyrzeczenia związane z działalnością niepodległościową lub doświadczeniem represji.
Z perspektywy finansowej istotne jest to, iż ryczałt energetyczny stanowi dodatek do emerytury lub renty, wypłacany razem z głównym świadczeniem. Co szczególnie korzystne, kwota ta jest wolna od jakichkolwiek odliczeń podatkowych. Oznacza to, iż beneficjent otrzymuje pełne 299,82 złotych, bez żadnych potrąceń. W dobie skomplikowanych przepisów podatkowych i różnych składek zdrowotnych obciążających emerytury, taka forma wsparcia jest szczególnie cenna.
Aby otrzymać ryczałt energetyczny, osoba uprawniona musi złożyć odpowiedni wniosek. Formularz ZUS-ERK dostępny jest zarówno w fizycznych placówkach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jak i online na oficjalnej stronie internetowej instytucji (www.zus.pl). Sam wniosek nie jest skomplikowany, jednak najważniejsze jest dołączenie do niego odpowiednich dokumentów potwierdzających prawo do świadczenia.
W przypadku kombatantów i osób represjonowanych niezbędna jest decyzja Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, która potwierdza okres działalności kombatanckiej lub doświadczenia represji. Żołnierze przymusowo zatrudniani w ramach zastępczej służby wojskowej muszą przedstawić zaświadczenie z Wojskowej Komendy Uzupełnień, dokumentujące rodzaj i okres takiego zatrudnienia. Z kolei wdowy po żołnierzach przymusowo zatrudnianych powinny dostarczyć zaświadczenie wydane przez adekwatny organ wojskowy.
Warto zauważyć, iż ryczałt energetyczny nabiera szczególnego znaczenia w kontekście dynamicznie zmieniającej się sytuacji na rynku energii. W ostatnich latach ceny prądu, gazu i ogrzewania wzrosły znacząco, co szczególnie dotyka osoby starsze, często mieszkające w starszych, mniej energooszczędnych budynkach. Dla wielu emerytów i rencistów koszty ogrzewania w okresie zimowym stanowią ogromne obciążenie budżetu domowego, nierzadko zmuszając ich do trudnych wyborów między ogrzewaniem mieszkania a innymi podstawowymi potrzebami.
W tym kontekście ryczałt energetyczny, choć nie pokrywa całości zwiększonych kosztów, stanowi istotne wsparcie. Kwota blisko 300 złotych miesięcznie może na przykład pokryć znaczną część rachunku za prąd przeciętnego gospodarstwa domowego lub stanowić istotny wkład w opłaty za ogrzewanie. Dla osób o niższych świadczeniach emerytalno-rentowych takie dodatkowe wsparcie często decyduje o możliwości utrzymania komfortowej temperatury w mieszkaniu przez całą zimę.
Ryczałt energetyczny warto również rozpatrywać w kontekście innych form wsparcia związanych z pokrywaniem kosztów energii. Obok tego świadczenia funkcjonują także inne mechanizmy, takie jak dodatek osłonowy czy energetyczny, jednak często obwarowane są one kryterium dochodowym. Przewagą ryczałtu energetycznego jest fakt, iż przysługuje on uprawnionym osobom niezależnie od wysokości ich emerytury czy renty, co czyni go dostępnym także dla tych, którzy ze względu na wyższe świadczenia nie kwalifikują się do innych form wsparcia.
Eksperci finansowi rekomendują, aby osoby potencjalnie uprawnione do ryczałtu energetycznego nie zwlekały ze złożeniem wniosku. Świadczenie to nie jest przyznawane automatycznie – choćby jeżeli ZUS dysponuje informacjami o kombatanckim statusie emeryta czy rencisty, konieczne jest formalne wystąpienie o dodatek. Warto pamiętać, iż świadczenie jest przyznawane od miesiąca złożenia wniosku, więc każdy miesiąc zwłoki oznacza utratę potencjalnego wsparcia finansowego.
Dla wielu seniorów proces ubiegania się o różne dodatki może wydawać się skomplikowany i zniechęcający. W przypadku ryczałtu energetycznego warto jednak podjąć ten wysiłek, gdyż formalności są stosunkowo proste, a potencjalne korzyści znaczące. Dodatkowo, w razie trudności zawsze można zwrócić się o pomoc do pracowników ZUS, którzy są zobowiązani do udzielania informacji i wsparcia w kompletowaniu niezbędnych dokumentów.
Podsumowując, ryczałt energetyczny stanowi istotne, choć nie zawsze powszechnie znane wsparcie dla określonych grup emerytów i rencistów. Kwota blisko 300 złotych miesięcznie, niepodlegająca opodatkowaniu ani innym potrąceniom, może znacząco poprawić sytuację finansową seniorów, szczególnie w kontekście rosnących kosztów energii. Osoby potencjalnie uprawnione do tego świadczenia powinny rozważyć złożenie odpowiedniego wniosku, aby nie tracić możliwości otrzymywania dodatkowego wsparcia finansowego, które w pełni im przysługuje w uznaniu za zasługi dla ojczyzny lub doświadczone krzywdy.
