Fot. Radio DoxaTrwa drugi sezon badawczy w ramach projektu „Lamsdorf-Łambinowice archeologia pamięci”. Na terenie starego Cmentarza Jenieckiego w Łambinowicach prowadzone są prace archeologiczne, które mają na celu odkrycie nieoznaczonych grobów żołnierzy i jeńców zmarłych na tym terenie podczas II Wojny Światowej. W ubiegłym roku zespół pod kierownictwem dr. Dawida Kobiałki odnalazł miejsce pochówku i zidentyfikował szczątki 60 włoskich żołnierzy, które przekazano Ambasadzie Włoch. Lokalizację grobów ustalono na podstawie kwerend archiwalnych, zdjęć lotniczych oraz prac wykopaliskowych.
– Mówimy o kilkudziesięciu, choćby kilkuset polskich żołnierzach września 39 roku, którzy tutaj do Lamsdorf trafili, a którzy w trakcie niewoli w różnych okolicznościach na terenie obozowym zmarli i ich groby nie są znane, są nieoznaczone, nie wiemy gdzie one są. Projekt ma zasadniczo wymiar interdyscyplinarny. Archeologia jest tutaj najważniejsza. Pozwala ona na, potencjalnie przynajmniej, odnalezienie szczątków osób, które tutaj w Lamsdorf umierały w takich, czy w innych okolicznościach. Zeszłoroczne prace potwierdziły, iż nasze myślenie i tok działania są słuszne, bo Włochów odnaleźliśmy. Projekt ma też dwa pozostałe komponenty. Prowadzimy intensywne kwerendy archiwalne, czyli badania historyczne, które mają pomóc lepiej nam interpretować, to co odnajdujemy i kogo odnajdujemy, ale też realizujemy badania etnograficzne, dotyczące roli i znaczenia prac naukowych dla lokalnej społeczności, także w ogólnej perspektywie, na poziomie nauki europejskiej i światowej. To nie jest historia lokalna. To jest część historii światowej, to są wydarzenia, ludzie, procesy, które miały globalny wymiar i między innymi tutaj w Lamsdorf one się w rzeczywistości w czasie II Wojny Światowej działały – informuje dr Dawid Kobiałka, archeolog, który pracuje w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego i z ramienia Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych kieruje pracami archeologicznymi w Łambinowicach.
– Jesteśmy na etapie stopniowego odsłaniania manualnego, warstwa po warstwie jam grobowych. Odsłaniają się nam drewno, czyli trumny, również zapadnięte wieka trumien. W niektórych grobach widoczne są włosy, a także pojawiają się szczątki kostne. Te groby są dosyć wąskie, więc tutaj ta praca wymaga cierpliwości, dokładności, uważności. Liczymy na to, iż po zadokumentowaniu właśnie na tym etapie, który pokazuje nam całościowo stan zachowania trumien, będziemy eksplorować te części, odsłaniać kolejne partie czy szczątki, które mam nadzieję zachowały się w takim stopniu, który pozwoli nam na ocenę wieku, czy płci tych zmarłych i ewentualnie ustalić przyczynę zgonu – mówi Joanna Rogóż, antropolog fizyczny z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.
– W okresie II wojny światowej zarówno Niemcy, jak i alianci wykonywali bardzo dużą liczbę zdjęć lotniczych na terenie działań wojennych, także w okolicach Łambinowic. Wiedząc, iż na terenie cmentarza pochowanych jest 60 Włochów, założyliśmy, iż jakieś zdjęcia muszą pokazać nam mogiły dotychczas nieznane – mówi Marek Michalski, odpowiedzialny w projekcie za interpretację historycznych zdjęć lotniczych i połączenia ich z archiwalnymi dokumentami.
– Dwa lata temu jako wolontariusz zgłosiłem się pierwszy raz do udziału w pracach badawczych. W tamtym roku znaleźliśmy Włochów. Przeżycie było naprawdę mocne. Człowiek tyle lat tu przychodził na ten cmentarz za młodu i nie wiedział, iż coś takiego tutaj się znajduje. Rodzice też nie opowiadali o tym. Teraz żałuję, iż nie dopytywałem. Zapoznałem się z tą brygadą antropologów i chętnie zgłębiam historię tego terenu. Do prac należy między innymi wywożenie ziemi z miejsc, w których odkopywane są mogiły, a także wyszukiwanie dzięki wykrywacza różnych części metalowych, jak guziki, sygnety, czy nieśmiertelniki – opowiada Grzegorz Zieliński, pochodzący z Goszczowic.
Projekt finansowany z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego realizowany jest do połowy 2026 roku. Badania prowadzone będą do końca grudnia br.
Dodajmy, iż dziś o 17:00 w ramach Łambinowickich Spotkań Muzealnych w Centralnym Muzeum Jeńców Wojennych archeolodzy zaprezentują wyniki ubiegłorocznych badań. Wstęp na spotkanie jest wolny. Drugie spotkanie zaplanowane jest na 18 lipca.
Dawid Kobiałka, Joanna Rogóż:
Dłuższa relacja:
Dawid Kobiałka, Joanna Rogóż, Grzegorz Zieliński, Marek Michalski:
autor: Anna Kurc
